Có điều gì trong loài vật mang tên cá voi khiến con người không ngừng ám ảnh?

Một giọng mặn chát mùi biển, mệt mỏi như trời mưa tháng Mười Một, và buồn đến mức… ta chỉ có thể thoát thân bằng cách ra khơi.  

[DƯỚI ĐÂY LÀ VÀI ĐẦU SÁCH TIẾNG HÀN - SÁCH DỊCH TIẾNG HÀN VỀ CÁ VOI]

Melville gọi nó là thần thánh và quỷ dữ, là trí tuệ và ngu dốt, là tự nhiên và hủy diệt. Ngày xưa, cá voi là kẻ bị săn. Ngày nay, nó là sinh vật cần được bảo vệ và cũng là chiếc gương soi vào sự suy tàn của đại dương mà con người gây ra. 

Cá voi không còn chỉ sống trong thần thoại. Nó hiện diện trong dữ liệu khoa học, trong đạo đức sinh học, trong ô nhiễm nhựa, trong tranh cãi về trí tuệ phi nhân loại. Nó là “câu hỏi cuối cùng mà thiên nhiên để lại”. 

Nếu bạn như tôi từng loay hoay không biết bắt đầu từ đâu với cá voi, thì bạn cần một bản đồ

📘 고래: 고래와 돌고래에 관한 모든 것 là một “table book” đúng nghĩa không phải sách đọc ngấu nghiến, mà là sách để mở ra và… ngồi yên. Cuốn sách như một bản đồ phả hệ toàn cầu của cá voi: từ giải phẫu học, lịch sử tiến hóa, đến bản đồ phân bố khắp các đại dương. Đây là cuốn sách bạn nên đọc trước khi đọc Melville. Còn nếu bạn cần một người dẫn đường đặt câu hỏi trước khi đưa thông tin, thì 알쏭달쏭 고래 100문 100답 là thứ bạn cần. 

Tựa như một khóa học vỡ lòng nhưng không bao giờ hạ thấp người đọc, nó khiến bạn dừng lại trước từng câu hỏi: “Vì sao cá voi lại hát?” “Cá voi có biết mình đang sống trong một đại dương đang ấm lên không?” 

Tôi có một gợi ý khác hãy đem sách theo khi bạn đi du lịch. 

Đặc biệt nếu bạn đến Jeju, nơi mà biết đâu bạn sẽ gặp “제돌이” chú cá heo nổi tiếng của Hàn Quốc từng được thả về tự nhiên. Cuốn sách 저듸, 곰새기 (tên bằng tiếng Jeju có nghĩa là “Kìa, cá heo kìa”) là một quyển nhật ký nhỏ nhưng đầy sức sống. Nó không chỉ ghi lại hành trình sinh học, mà cả hành trình cảm xúc của những nhà nghiên cứu trẻ. 

Và nếu bạn muốn một cuộc hành trình lớn hơn, bao quát hơn từ Nantucket, Taiji đến Shark Bay thì 다정한 거인 của nhà báo môi trường Nam Jong-young là một thiên sử thi nhỏ về mối quan hệ giữa người và cá voi. Ở đó, bạn sẽ thấy cá voi không chỉ là sinh vật biển mà còn là nhân vật lịch sử từng bị tàn sát, rồi được cứu chuộc. 

Còn tương lai? Tương lai có thể nói tiếng cá voi. Bạn nghĩ đây là đùa ư? 

Cuốn 고래와 대화하는 방법 không nghĩ vậy. Nó dẫn bạn vào những dự án AI đang cố gắng “dịch” tiếng cá voi bằng cách phân tích âm thanh, tách sóng, xác định cấu trúc câu trong tiếng kêu của loài động vật có não lớn nhất hành tinh. 

Tương lai, có lẽ, không nằm ở việc “thuần hóa” thiên nhiên, mà là học cách lắng nghe. 

Không thể giới thiệu hết tất cả sách về cá voi nhất là sách thiếu nhi, vì có quá nhiều cuốn đẹp đến mức muốn giữ làm kỷ vật. Nhưng nếu chỉ được chọn hai cuốn cho trẻ em, tôi sẽ chọn 대왕고래 và 하얀고래 미갈루. Một cuốn là lời giới thiệu dịu dàng, một cuốn là truyện cổ tích hiện đại. Đều khiến người lớn phải suy nghĩ. 

Và rồi, có 고래가 가는 곳 cuốn sách tôi nghĩ nên có mặt trên kệ sách của bất kỳ ai từng đặt tay lên ngực mà hỏi: “Chúng ta đang đi đâu thế này?” Rebecca Giggs, tác giả người Úc, bắt đầu bằng việc đứng trước xác cá voi mắc cạn. Trong xác cá voi có nhựa, kim loại nặng, hạt vi nhựa và phóng xạ. 

Nhưng thực chất, thứ nằm đó không chỉ là một con cá voi mà là chính chúng ta, nhân loại, đang mục ruỗng từ bên trong. Cuốn sách là một bản tụng ca tang lễ, một lời cáo trạng, và cũng là một lời cầu xin. Giggs viết bằng văn phong vừa như phóng sự, vừa như thơ. Bằng một nỗi đau mà không ai gào thét, nhưng ta vẫn cảm nhận. Cô buộc ta phải đối diện với điều khó hơn cả cái chết đó là sự thờ ơ. Sau tất cả, tôi nghĩ cá voi không cần con người để tồn tại. Nhưng con người thì cần cá voi để… được nhớ mình là ai. 

Cá voi là thứ nhắc nhở ta rằng: trí tuệ không chỉ có ở con người, cảm xúc không chỉ đến từ lời nói, và sự sống không chỉ là sống sót. Khi bạn đặt Moby-Dick và 고래가 가는 곳 cạnh nhau, khi bạn lật từng trang của 다정한 거인 hay lắng nghe tiếng cá voi được “dịch” bởi AI bạn đang làm một điều quan trọng lắng nghe câu hỏi cuối cùng mà tự nhiên gửi đến. 

 Chúng ta còn có thể sống chung không? Bạn có thể không trả lời được. Nhưng bạn có thể bắt đầu bằng việc đọc.

[TỰA SÁCH TRONG BÀI ĐƯỢC TỔNG HỢP, BẠN CÓ THỂ TRA TÊN VÀ ĐỌC THÊM THÔNG TIN SÁCH TRÊN CÁC TRANG WEB SÁCH]