Khi "Thực Phẩm Hoàng Gia" Bước Xuống Phố

Ngày nay, ly sữa là hình ảnh quen thuộc trên bàn ăn của mỗi gia đình. Nhưng ít ai biết rằng, trong lịch sử Hàn Quốc, sữa từng là món ăn xa xỉ chỉ dành cho vua chúa và giới quý tộc. 

Câu chuyện về sự thay đổi vị thế của sữa, từ thực phẩm hoàng gia thành sản phẩm phổ thông, phản chiếu những biến động sâu sắc của xã hội, kinh tế và cả đời sống văn hóa trong thời kỳ cận – hiện đại. 

1. Từ món ăn cấm kỵ đến đặc ân của giới quyền quý 

Trong xã hội tiền hiện đại, bò chủ yếu được nuôi để cày bừa. Việc vắt sữa bò để tiêu dùng bị xem là cấm kỵ, vì sữa vốn dành cho bê con. Chỉ có nhà vua và hoàng tộc mới thỉnh thoảng được thưởng thức loại thực phẩm quý hiếm này, nhưng ngay cả họ cũng bị khuyến cáo không dùng sữa vào mùa nông vụ hoặc trong giai đoạn bê đang bú mẹ. Những người phương Tây khi đặt chân đến Hàn Quốc đầu thế kỷ 20 từng ngạc nhiên khi thấy người Hàn gần như không tiêu thụ sữa – một điều hết sức khác biệt so với thói quen ở phương Tây. 

2. Sự du nhập của sữa hiện đại trong thời kỳ Nhật thuộc 

Sự chuyển mình của sữa bắt đầu từ thời kỳ Nhật chiếm đóng (1910–1945). Người Nhật nhập khẩu bò sữa vào Hàn Quốc, thành lập những trang trại chăn nuôi và bắt đầu sản xuất sữa quy mô lớn. Tuy nhiên, trong những năm 1920, sữa chủ yếu được sản xuất và tiêu thụ bởi người Nhật sinh sống tại Hàn Quốc, còn người Hàn vẫn coi đó là thứ hàng xa xỉ, xa lạ. 

Vì thiếu hệ thống làm lạnh, sữa tươi dễ hỏng và mang theo nguy cơ lây nhiễm bệnh tật. Những ca ngộ độc tập thể như vụ dịch tả tại Bình Nhưỡng năm 1922 – chủ yếu do sữa nhiễm khuẩn – đã khiến hàng ngàn người mắc bệnh, hàng trăm người tử vong. Những con số ghi dấu bước đầu sản xuất Năm 1923, Hàn Quốc có 816 con bò sữa, sản lượng sữa đạt 4278 thạch (석). 

Riêng khu vực Incheon, lượng tiêu thụ sữa tháng 12/1923 tăng gấp 4 lần so với bình thường. Năm 1924, vùng Gyeonggi có 22 trang trại bò sữa, tổng đàn bò 410 con. Tuy nhiên, đại đa số các trang trại sữa, đặc biệt tại khu vực Bongraejeong (경성부 봉래정) ở Seoul, đều thuộc sở hữu người Nhật. Giá sữa được chính quyền tổng đốc Nhật Bản cố gắng điều chỉnh để phù hợp nhu cầu tiêu dùng của người Nhật, trong khi người Hàn vẫn gần như đứng ngoài cuộc. 

3. Mặt tối của "sữa hiện đại": Khi niềm tin chưa được gây dựng 

Dù sữa dần phổ biến trong đô thị lớn, nhưng tình trạng bảo quản kém và thiếu kiến thức vệ sinh khiến sữa tươi trở thành nguồn gốc lây lan dịch bệnh nguy hiểm. Các bác sĩ thời đó khuyến cáo không nên dùng sữa tươi cho trẻ sơ sinh, thay vào đó khuyên dùng sữa bột hoặc sữa đặc vì lý do an toàn. Ngay cả người lớn cũng không tránh khỏi hậu quả: ngộ độc thực phẩm, dịch tả, dịch lỵ đều có liên quan đến sữa hỏng. Bởi vậy, nghi ngờ sữa bẩn đến mức, nếu ai mua phải sữa nghi vấn, có thể đem trực tiếp đến đồn cảnh sát để xét nghiệm ngay. 

4. Sữa – biểu tượng của bất bình đẳng thời thuộc địa 

Dù sản lượng sữa tăng nhanh trong thập niên 1920, nhưng người hưởng lợi chủ yếu vẫn là cộng đồng người Nhật tại Hàn Quốc. 

Ngay cả khi chính quyền Tổng đốc phủ kêu gọi hạ giá sữa, báo chí đương thời như Dong-A Ilbo cũng chỉ trích rằng động thái này chỉ nhằm phục vụ người Nhật, trong khi giá các mặt hàng thiết yếu cho người Hàn hoàn toàn không thay đổi. 

Sữa biểu tượng của sự sống và dinh dưỡng trong giai đoạn đó lại trở thành minh chứng cho sự phân biệt đối xử khắc nghiệt dưới ách đô hộ. 

Một ly sữa – Một lát cắt lịch sử Câu chuyện về sữa không chỉ đơn thuần là câu chuyện về thực phẩm, mà còn là tấm gương phản chiếu những xung đột văn hóa, kinh tế và xã hội trong lịch sử Hàn Quốc hiện đại. 

Từ thực phẩm chỉ dành cho vua chúa, đến món hàng nhập khẩu xa xỉ thời thuộc địa, rồi dần dần trở thành sản phẩm phổ biến như ngày nay hành trình ấy không chỉ là câu chuyện của sữa, mà còn là câu chuyện về quyền lực, bất công và nỗ lực vươn lên của một dân tộc.