Khi phong thủy quyết định vị trí huyện lỵ thời Joseon : Từ núi thật đến núi vẽ, từ địa hình đến tâm linh.

Nếu coi mỗi yếu tố cấu thành nên hình thế địa lý lý tưởng theo phong thủy truyền thống — gồm núi chủ (주산), Thanh Long bên trái (좌청룡), Bạch Hổ bên phải (우백호), và núi án phía trước (안산) — đều được chấm 25 điểm, thì trong số khoảng 330 huyện lỵ (읍치 – trung tâm hành chính) của Triều đại Joseon, có bao nhiêu nơi đạt được 75 điểm hoặc trọn vẹn 100 điểm?

Tác giả sau khi khảo sát toàn bộ khu vực phía nam của ranh giới đình chiến (tức Hàn Quốc ngày nay) đã nhận thấy: chưa tới 30% huyện lỵ đạt từ 75 đến 100 điểm theo chuẩn phong thủy lý tưởng.

Vậy "Điểm" ở đây là gì?

Trong văn hóa phong thủy truyền thống Hàn Quốc (và cũng tương tự ở Trung Quốc hay Việt Nam), người xưa tin rằng một nơi "đắc địa" để đặt kinh đô, làng mạc, hay trụ sở hành chính (gọi là "읍치" – huyện lỵ) phải hội đủ một thế đất lý tưởng gọi là “minh đường hình cục” (명당형국).

Hình thế lý tưởng đó bao gồm 4 yếu tố chính:

• Chủ sơn (주산) – Núi chủ phía sau, như lưng tựa vững chắc.
• Tả Thanh Long (좌청룡) – Dãy núi/đồi bên trái uốn lượn như rồng xanh bảo vệ.
• Hữu Bạch Hổ (우백호) – Dãy núi/đồi bên phải như hổ trắng trấn giữ.
• Án sơn (안산) – Núi nhỏ phía trước, như tấm bình phong che chắn gió xấu.

Người nghiên cứu giả định:

Mỗi yếu tố này nếu đáp ứng được tiêu chuẩn phong thủy, thì cho 25 điểm.
→ Tổng cộng: tối đa là 100 điểm nếu địa thế có đủ cả 4 yếu tố.

Ví dụ để dễ hiểu:

• Một huyện lỵ chỉ có núi chủ phía sau, không có các yếu tố còn lại → 25 điểm.
• Có thêm dãy núi bên trái (Thanh Long) → 50 điểm.
• Có thêm cả hai cánh tả-hữu (Thanh Long + Bạch Hổ) → 75 điểm.

→ Có đủ cả 4 yếu tố trên → 100 điểm, được xem là địa linh.

→ Tóm lại: "Điểm" ở đây là cách quy đổi tượng trưng để đánh giá mức độ lý tưởng về phong thủy của một khu hành chính (읍치). Dù không phải là điểm thi hay chấm điểm chính thức gì, nhưng cách quy đổi này giúp so sánh, phân loại và lý giải tại sao một số vùng được xem là đất lành, một số lại không.

Thực tế, có không ít huyện lỵ hoàn toàn không có yếu tố nào phù hợp với phong thủy (0 điểm), chủ yếu nằm trên đồng bằng rộng lớn, tiêu biểu là các địa phương lớn như Gyeongju (경주), Jeonju (전주), Chungju (충주), Wonju (원주). Tuy nhiên, tỷ lệ cao nhất lại rơi vào những nơi chỉ có núi chủ (25 điểm), hoặc có thêm một yếu tố như núi chủ – Thanh Long hoặc núi chủ – Bạch Hổ (50 điểm).

Nguyên nhân rất đơn giản: Sau thời kỳ thống trị bằng thành trì trên núi ở thời cổ đại, các chính quyền địa phương dần dịch chuyển về dưới chân núi nhưng không thay đổi vị trí nữa. Điều này dẫn đến nhiều huyện lỵ chỉ có một phần trong hình thế phong thủy mà không đầy đủ.

Những huyện lỵ đạt 75 điểm hoặc trọn 100 điểm hầu hết là do được lựa chọn và thiết kế lại theo lý luận phong thủy thời vua Sejong (trị vì từ năm 1418 đến 1450). Tuy nhiên, việc di dời toàn bộ trung tâm hành chính của một huyện không hề dễ dàng do tập quán lịch sử và chi phí kinh tế, vì thế dù được triều đình khuyến khích, việc thay đổi vẫn không phổ biến.

Phong thủy bắt đầu được áp dụng một cách có hệ thống trong việc lựa chọn vị trí đặt huyện lỵ từ thời vua Sejong, và đến thế kỷ 17, điểm phong thủy trở thành một tiêu chuẩn tuyệt đối để đánh giá quyền uy và đẳng cấp không gian của một khu vực hành chính. Trong trường hợp vị trí huyện lỵ có điểm phong thủy thấp, người ta cố gắng cải thiện bằng cách nhân tạo: dựng núi, trồng rừng hoặc thậm chí thay đổi địa danh để bổ trợ — một hình thức được gọi là Phong thủy Bổ trợ (비보풍수).

Đỉnh cao của điều này chính là sự cảm nhận bằng "mắt tâm linh", tức là chủ quan tái cấu trúc địa hình thực tế sao cho khớp với lý tưởng phong thủy, và thể hiện nó bằng hình ảnh. Kết quả chính là sự ra đời của những bản đồ minh họa huyện lỵ (그림식 고을지도) vào cuối thời Joseon.

Nhìn từ góc độ phong thủy, những bản đồ này thể hiện:

• Tập trung nhấn mạnh vào núi và thế núi bao quanh huyện lỵ, như một bức tranh thủy mặc.
• Tùy ý loại bỏ hoặc nhấn mạnh các yếu tố địa hình theo mức độ cần thiết, không theo tỉ lệ địa lý cứng nhắc.
• Thay đổi vị trí tương đối – ví dụ, yếu tố quá xa sẽ được vẽ gần lại, và nếu quá gần sẽ đẩy ra xa – để phù hợp với bố cục lý tưởng.

Những bản đồ kiểu này chứa đựng tư duy phong thủy sâu sắc và mang tính nghệ thuật đặc biệt, là dạng biểu đạt độc nhất vô nhị, không thể tìm thấy ở bất kỳ nền văn minh hay quốc gia nào khác.

Đây là một tài sản lịch sử vô giá của Hàn Quốc, vừa phản ánh tinh thần thời đại, vừa cho thấy tư duy độc đáo trong cách con người kiến tạo không gian sống lý tưởng bằng cả lý trí và niềm tin.