Ký ức đau thương 4·3 Jeju: Di sản thế giới đang bị lãng quên trong những khu tưởng niệm kém hấp dẫn?

Sau khi các tài liệu về thảm sát 4·3 ở đảo Jeju được UNESCO công nhận là Di sản Tư liệu Thế giới, kỳ vọng về việc quản lý và truyền tải ký ức lịch sử một cách hệ thống ngày càng tăng. Tuy nhiên, thực tế tại các khu tưởng niệm 4·3 trên đảo lại đang gióng lên hồi chuông báo động: nội dung nghèo nàn, thiếu đầu tư chiều sâu và gần như bị lãng quên.

Một góc nhìn từ Gwangju: 5 năm, lượt khách tăng gấp 3

Hãy nhìn sang Gwangju – nơi tưởng niệm sự kiện 5·18, từng bị đàn áp đẫm máu. Khu tưởng niệm ở đây được đầu tư bài bản, trưng bày thực tế với 245 dấu đạn từ trực thăng trên một tòa nhà cũ. Kết quả? Năm qua, nơi này đón hơn 90.000 lượt khách, gấp 3 lần so với thời điểm mở cửa cách đây 5 năm.

Trái ngược ở Jeju: Có di sản, nhưng ít người biết đến

Tại Jeju – nơi gánh chịu một trong những bi kịch lớn nhất lịch sử Hàn Quốc hiện đại – nhiều khu tưởng niệm lại rơi vào tình trạng "có mà như không".

• Nhà máy rượu cũ – từng là trại tập trung thời 4·3: Được đầu tư tới 4,9 tỷ won (~90 tỷ VND) để xây dựng thành bảo tàng lịch sử, nhưng chỉ thu hút 16.000 lượt khách/năm. Nhiều ý kiến cho rằng nội dung trưng bày quá sơ sài, thiếu cảm xúc và chiều sâu.
• Trung tâm tưởng niệm Jungmun – nơi hơn 70 người dân bị thảm sát: Dù được chi 1 tỷ won (~18 tỷ VND), nơi đây lại trưng bày ảnh sai lệch, hệ thống báo cháy đặt ngay trên hiện vật – cho thấy sự cẩu thả trong thiết kế và bảo tồn.
• Nobeunsungi 4·3 – tưởng niệm vụ hành quyết tập thể tại Bukchon: Bia đá hình người gục ngã, yếu tố văn học được lồng ghép. Tuy nhiên, sau 16 năm vẫn chưa có cải tiến đáng kể. Lượt khách giảm hơn 10.000 trong một năm gần đây.

Điểm sáng hiếm hoi: Bảo tàng Baekjoilson

Trong số các địa điểm, Bảo tàng Baekjoilson nổi bật khi trưng bày đầy đủ thông tin về 132 nạn nhân bị bắt giam không qua xét xử – từ lời kể nhân chứng, vỏ đạn, bia mộ bị phá hủy, đến quá trình tìm kiếm sự thật. Tuy nhiên, bảo tàng vẫn thiếu truyền thông và không có thông tin liên hệ rõ ràng, khiến nhiều người không biết đến.

Cảnh báo chung: Không nơi nào có chuyên gia trưng bày

Cả 4 khu tưởng niệm lớn tại Jeju đều do hội thân nhân nạn nhân quản lý. Điều đáng lo ngại là không nơi nào có chuyên viên trưng bày (curator) – người chịu trách nhiệm sắp xếp, truyền tải thông điệp lịch sử. Khi chỉ dựng lên một tòa nhà và treo vài bức ảnh, liệu có đủ để lưu giữ và giáo dục các thế hệ sau?

✍️ Thông điệp cuối cùng:
Thay vì chạy theo hình thức, chúng ta cần dừng lại và đặt câu hỏi quan trọng: “Chúng ta thật sự muốn ghi nhớ điều gì?”. Ký ức tập thể không chỉ nằm trong sách vở, mà cần được thổi hồn vào từng không gian, từng câu chuyện và từng con người.