Hàn Quốc là nước có tỷ lệ ăn một mình cao nhất thế giới

Thu nhập cao không đồng nghĩa với hạnh phúc cao – đó là nghịch lý rõ ràng trong bức tranh xã hội Hàn Quốc hiện đại, theo Báo cáo Hạnh phúc Thế giới 2025 do Mạng lưới Giải pháp Phát triển Bền vững Liên Hợp Quốc (SDSN) công bố nhân Ngày Quốc tế Hạnh phúc (20/3).

Mặc dù là một quốc gia có GDP bình quân đầu người vượt qua cả Nhật Bản, Hàn Quốc chỉ đứng thứ 58 trên tổng số 147 quốc gia về mức độ hạnh phúc – thấp hơn cả các nước có thu nhập thấp hơn như Việt Nam (thứ 46), Thái Lan (49) hay Philippines (57).

Nguyên nhân không nằm ở thiếu thốn vật chất, mà đến từ một dạng "thiếu hụt vô hình": sự cô lập xã hội, niềm tin bị xói mòn và cảm giác lạc lõng trong chính cộng đồng của mình.

Ăn một mình

Hàn Quốc hiện là một trong những quốc gia có tỷ lệ ăn một mình cao nhất thế giới. Trung bình mỗi tuần, người dân chỉ dùng bữa cùng người khác khoảng 4,3 lần – tức là có đến 10 trong 14 bữa một tuần là bữa cơm một mình. Với con số này, Hàn Quốc xếp thứ 127/142 quốc gia về số bữa ăn chung, và thứ 16 thế giới về số hộ gia đình độc thân.

Không chỉ giới trẻ, xu hướng này thể hiện rõ nhất ở người cao tuổi – nhóm chiếm tỉ lệ lớn nhất trong tổng số hộ sống một mình. Theo Cục Thống kê Hàn Quốc, tỷ lệ hộ đơn thân đã tăng gần gấp đôi trong hơn 20 năm, từ 15,5% (năm 2000) lên 35,5% (năm 2023). Trong đó, độ tuổi 60-70 chiếm phần lớn, cho thấy quá trình già hóa dân số đang góp phần đẩy nhanh hiện tượng ăn uống cô lập.

Sống chung lành mạnh, sống riêng cô đơn

Số liệu từ báo cáo cho thấy, 40% người thường xuyên ăn tối một mình cảm thấy cô đơn, trong khi con số này chỉ là dưới 20% ở những người có ít nhất 12 bữa ăn cùng người khác mỗi tuần.

Điều đáng nói, số lượng bữa ăn chung có mối tương quan mạnh mẽ với mức độ hài lòng trong cuộc sống, tương đương với tác động của mức thu nhập hoặc tình trạng việc làm. Chỉ cần tăng số bữa ăn chung hàng tuần, điểm hạnh phúc của một người có thể cải thiện thêm 0,2 điểm, đủ để kéo thứ hạng quốc gia lên 5 bậc trong bảng xếp hạng toàn cầu.

Không chỉ trong bữa cơm, sự thiếu vắng kết nối còn thể hiện qua một chỉ số đặc biệt: tỷ lệ dự đoán khả năng người khác trả lại ví bị mất. Dù nhiều người tin rằng cảnh sát (xếp hạng 23) hoặc người lạ (xếp hạng 17) sẽ hoàn trả, thì niềm tin dành cho hàng xóm lại thấp đến mức đáng lo ngại – tương ứng với thứ hạng hạnh phúc 58 của quốc gia.

Các nhà nghiên cứu cho rằng đây là tín hiệu cảnh báo về sự suy giảm niềm tin và tính cộng đồng trong môi trường sống gần gũi nhất: khu dân cư và láng giềng.

Những cái chết âm thầm vì tuyệt vọng

Hàn Quốc hiện là quốc gia có tỷ lệ tử vong vì tuyệt vọng cao thứ hai thế giới, chỉ sau Hoa Kỳ. Loại tử vong này bao gồm các trường hợp tự sát, nghiện rượu hoặc lạm dụng ma túy – và tại Hàn Quốc, nó chủ yếu tập trung ở người cao tuổi.

So sánh với Phần Lan – quốc gia hạnh phúc nhất thế giới trong 8 năm liền – cho thấy sự đối lập đáng suy ngẫm: dù cùng ghi nhận các ca tử vong do tuyệt vọng, nhưng xu hướng ở Phần Lan là giảm dần, nhờ các hành vi hướng đến cộng đồng như quyên góp và hoạt động tình nguyện đang tăng đều. Trong khi đó, Hàn Quốc và Hoa Kỳ lại chứng kiến sự sụt giảm đáng kể của những hành vi tích cực này.

Gương – liệu pháp tinh thần cho người ăn một mình?

Một nghiên cứu thú vị đến từ Đại học Nagoya (Nhật Bản) cho thấy: nhìn vào gương khi ăn một mình giúp món ăn trở nên ngon miệng hơn. Các thí nghiệm thực hiện với cả người cao tuổi và sinh viên đại học đều cho kết quả tương tự: khi được nhìn hình ảnh phản chiếu của chính mình đang ăn, người tham gia cảm thấy ngon miệng hơn và ăn nhiều hơn.

Các nhà nghiên cứu lý giải: việc quan sát bản thân ăn uống có thể tạo ra cảm giác “có người đồng hành”, góp phần cải thiện trải nghiệm ăn uống – đặc biệt hữu ích với người già sống một mình, người dễ mắc trầm cảm hoặc chứng rối loạn ăn uống.

Cơm không chỉ là lương thực, mà còn là sự gắn kết

“Hạnh phúc đến từ lòng tin, sự tử tế và mối liên kết xã hội” – tuyên bố của ông Jeffrey Sachs, người đứng đầu SDSN và chủ biên Báo cáo Hạnh phúc Thế giới đầu tiên, một lần nữa nhấn mạnh: vấn đề của Hàn Quốc không nằm ở kinh tế, mà nằm ở những mảnh ghép vỡ vụn trong đời sống cộng đồng.

Khi những bữa ăn trở thành nơi phản chiếu sự cô đơn, khi hàng xóm trở nên xa lạ, và khi người cao tuổi lặng lẽ rời đi trong tuyệt vọng – đó là lúc một xã hội cần nhìn lại, không chỉ bằng số liệu, mà bằng cảm nhận của chính người trong cuộc.

Một bữa cơm ngon không chỉ nhờ món ăn, mà còn nhờ có người ngồi đối diện.