Họa sĩ Kim Jong Hak – Người đặt nền móng cho văn hóa Hàn Quốc hiện đại

“Họa sĩ Seoraksan” Kim Chong Hak: Từ đỉnh núi Hàn Quốc đến bảo tàng Mỹ

Từ tháng 4/2025, Bảo tàng Nghệ thuật High (High Museum of Art) tại Atlanta, bang Georgia – một trong những bảo tàng thị giác hàng đầu miền Đông Nam nước Mỹ – đã giới thiệu triển lãm cá nhân đầu tiên tại Mỹ của danh họa Hàn Quốc Kim Chong Hak với chủ đề “Kim Chong Hak: Painter of Seoraksan” (Kim Chong Hak: Họa sĩ Seoraksan). Triển lãm kéo dài đến ngày 2/11/2025 và sẽ tiếp tục được trưng bày tại Bảo tàng Nghệ thuật Phoenix (Arizona) vào năm tới.

Điểm đặc biệt của triển lãm này là không do một tổ chức Hàn Quốc khởi xướng, mà hoàn toàn được hình thành từ sự yêu thích và nỗ lực cá nhân của Michael Rooks – Giám tuyển trưởng mảng nghệ thuật đương đại của High Museum. Từ một đường link được bạn gửi cách đây 8 năm, ông lần đầu biết đến tranh của Kim Chong Hak qua mạng và lập tức bị cuốn hút bởi sắc màu sống động, năng lượng tràn đầy của tác phẩm – khiến ông tưởng rằng đây là tranh của một nghệ sĩ trẻ tuổi. Nhưng khi phát hiện tác giả khi ấy đã ngoài 80 tuổi, ông không khỏi kinh ngạc. Sau đó, Rooks đến Hàn Quốc, gặp trực tiếp Kim Chong Hak và nghiên cứu sâu về cuộc đời, sự nghiệp gần 60 năm của người họa sĩ gắn bó với núi Seorak.

Rooks chia sẻ:

“Phản hồi về triển lãm vượt ngoài mong đợi – đặc biệt là từ khán giả trẻ. Có người xúc động đến mức rơi nước mắt khi xem video phỏng vấn ông Kim. Tác phẩm của ông có một sức cuốn hút không thể chối từ, kết hợp hài hòa giữa tinh thần truyền thống và sức sống hiện đại.”

_Ảnh : Michael Rooks – Giám tuyển trưởng mảng nghệ thuật đương đại của High Museum)

Hành trình nghệ thuật giàu nội lực

Sinh năm 1937 tại Sinuiju (nay thuộc Bắc Triều Tiên), Kim Chong Hak tốt nghiệp Đại học Quốc gia Seoul năm 1962. Từng theo đuổi trường phái trừu tượng vào thập niên 1960, ông chuyển hướng sau một chuyến đi New York vào cuối những năm 1970. Trở về Hàn Quốc, ông chọn sống ẩn dật bên triền núi Seorak – nơi trở thành nguồn cảm hứng bất tận để ông vẽ nên những mùa hoa rực rỡ, những đỉnh núi thiêng liêng và sự sống tự nhiên trong từng nét bút.

Rooks nhận xét:

“Trên nền của hội họa truyền thống Hàn Quốc hàng nghìn năm, Kim Chong Hak thể hiện tinh thần của chủ nghĩa biểu hiện trừu tượng và cả cảm hứng của pop-art phương Tây. Ông thấu suốt lịch sử nghệ thuật hiện đại nhưng không bị cuốn theo xu hướng – mà dũng cảm bước đi trên con đường của riêng mình.”

Điều khiến Kim trở nên đặc biệt trong mắt giám tuyển người Mỹ là việc ông không đơn thuần "lai ghép Đông - Tây", mà thể hiện tinh thần Hàn Quốc bằng một cách diễn đạt hoàn toàn mới. Ngay cả khi vẽ thành phố New York bằng mực đen trên giấy Hanji, cảnh quan vẫn hiện lên như một dãy núi – cho thấy thiên nhiên, đặc biệt là núi non, luôn là trục chính trong thế giới quan của ông.

(Tác phẩm của Kim Jong-hak - Không có tiêu đề (Mùa đông), 2017, acrylic trên vải. [Ảnh Bảo tàng High])

Triển lãm vượt ngoài tranh vẽ

Khoảng 70 tác phẩm được trưng bày tại High Museum, bao gồm loạt tranh bốn mùa – với mùa thu và đông ở tầng một, mùa xuân và hè rực rỡ hoa lá ở tầng hai. Rooks đặc biệt yêu thích các bức tranh mùa đông của Kim Chong Hak vì sự trầm tĩnh thiền định nhưng vẫn đầy nội lực.

Không dừng lại ở tranh, triển lãm còn giới thiệu các hiện vật do chính họa sĩ sưu tầm: thêu tay truyền thống, đồ gỗ triều đại Joseon... Đây là cách Rooks mở rộng ngôn ngữ thị giác, giúp người xem cảm nhận được mạch liên kết giữa nghệ thuật dân gian và sáng tạo hiện đại trong tác phẩm của Kim.

Danh mục triển lãm cũng được đầu tư công phu với sự tham gia của các học giả quốc tế, như nhà nghiên cứu người Mỹ gốc Đài Loan Lisa Lee và chuyên gia tranh giấy Michael Semff – nguyên giám đốc Bảo tàng Munich. Trang bìa sách in tên họa sĩ bằng cả tiếng Hàn – như một cách trân trọng nguồn gốc văn hóa của ông.

“Cha đẻ của Pop Hàn”

Michael Rooks gọi Kim Chong Hak là “cha đẻ của pop Hàn” – không phải theo nghĩa âm nhạc, mà là biểu tượng tiên phong của thẩm mỹ kết hợp truyền thống và hiện đại, giống như làn sóng Hallyu ngày nay trong phim ảnh, thời trang và ẩm thực.

“Trước cả khi có K-pop hay Hallyu, ông đã một mình mở lối. Có lẽ vì thế mà giới trẻ Mỹ rất đồng cảm với tranh của ông.”

Dù đã ở tuổi 88, sức khỏe suy giảm và không thể trực tiếp tham dự triển lãm tại Mỹ, tinh thần và phong cách nghệ thuật của Kim Chong Hak vẫn đang lan tỏa mạnh mẽ – không chỉ như một biểu tượng của hội họa Hàn Quốc, mà còn như một “ngôi sao lặng lẽ” của nghệ thuật đương đại châu Á.