GÓC KHUẤT: Hàn Quốc đã làm gì với thế hệ bị bốc hơi?

Gần 70 năm kể từ khi Hàn Quốc bắt đầu chương trình đưa trẻ em ra nước ngoài làm con nuôi, quốc gia này mới chính thức thừa nhận những sai phạm nghiêm trọng trong hệ thống. 

Vào ngày 26 tháng 3 năm 2025, Ủy ban Sự thật và Hòa giải (Truth and Reconciliation Commission – TRC) công bố báo cáo điều tra cho thấy hàng loạt hành vi vi phạm nhân quyền đã diễn ra có hệ thống, kéo dài suốt từ những năm 1960 đến 1990. 

Thế nhưng, với nhiều người, đặc biệt là các nạn nhân, sự thật được thừa nhận vẫn chưa đủ và công lý thì vẫn quá xa vời. 

Một sự thật được công bố… nhưng lại không thể chạm đến 

Ủy ban xác nhận rằng trong ít nhất 56 trường hợp, trẻ em đã bị đưa đi làm con nuôi ở nước ngoài thông qua các hành vi sai trái như: làm giả giấy tờ, đổi danh tính, và ghi nhận trẻ còn cha mẹ là trẻ mồ côi để đẩy nhanh quá trình nhận con nuôi. 

Con số này chỉ chiếm khoảng 15% trong tổng số 367 hồ sơ được gửi đến TRC từ năm 2022. 

42 trường hợp bị từ chối công nhận do “thiếu bằng chứng”, còn hơn 267 hồ sơ vẫn chưa có kết luận, trong khi thời hạn hoạt động của TRC chỉ còn kéo dài đến tháng 5/2025. 

Nhiều nạn nhân lo ngại rằng hàng trăm câu chuyện còn lại sẽ bị bỏ lại phía sau — không tên, không tiếng nói, không lời xin lỗi. Thậm chí, sự thiếu bằng chứng cũng không đơn thuần là thiếu sót cá nhân, mà là kết quả của cả một hệ thống cố tình xóa bỏ hoặc làm sai lệch thông tin gốc – điều mà những người bị ảnh hưởng gọi là “xóa dấu vết có chủ đích”. 

Khi lời xin lỗi không đủ và không đúng lúc 

Ủy ban TRC khuyến nghị chính phủ ban hành lời xin lỗi chính thức, hỗ trợ truy cập hồ sơ nhận con nuôi và thúc đẩy đoàn tụ gia đình. 

Đồng thời, Hàn Quốc được đề nghị chính thức phê chuẩn Công ước Hague về bảo vệ trẻ em trong việc nhận con nuôi xuyên quốc gia – một điều nước này đã ký từ 2013 nhưng vẫn chưa thực thi. 

Nhưng trong mắt nhiều người con nuôi, đây là một lời xin lỗi trễ nải và rỗng tuếch, bởi vấn đề cốt lõi – quyền được biết sự thật về thân phận – vẫn chưa được giải quyết. 

Họ không cần một buổi họp báo xúc động, mà cần quyền tiếp cận hồ sơ gốc, cần sự minh bạch, và quan trọng hơn cả: cần ai đó phải chịu trách nhiệm. 

Từ điều tra sang truy tố: Đây không chỉ là lỗi hệ thống — đây là hành vi hình sự 

Tại một cuộc biểu tình vào ngày 10 tháng 4, các nhóm bảo vệ quyền trẻ em và đại diện người con nuôi quốc tế đã tập hợp bên ngoài trụ sở TRC ở Seoul. 

Họ không chỉ kêu gọi mở rộng điều tra — họ yêu cầu khởi tố hình sự những người và tổ chức liên quan. 

Thông điệp rất rõ ràng: "Đây không còn là chuyện điều tra – đây là chuyện phải truy tố." Khi trẻ em bị gán nhãn mồ côi trong khi cha mẹ vẫn còn sống, khi thông tin bị cố tình làm giả để hợp pháp hóa việc đưa trẻ ra nước ngoài, thì đó không chỉ là vi phạm đạo đức – đó là hành vi phạm pháp. 

Thêm vào đó, hiện tại nhiều người con nuôi và hậu duệ của họ không được phép tiếp cận hồ sơ gốc nếu người con nuôi đã qua đời. Điều này gây ra một chuỗi hệ lụy không chỉ dừng lại ở một đời người, mà còn ảnh hưởng đến nhiều thế hệ sau – về quyền biết nguồn gốc, về danh tính và cả lịch sử gia đình. 

Một vết thương chưa được chạm vào, chứ đừng nói là được chữa lành 

Chính phủ Hàn Quốc từng nhiều lần nhận lỗi trong các vấn đề nhân quyền lịch sử – từ vụ việc Gwangju đến các vụ án oan thời độc tài. 

Nhưng với chương trình nhận con nuôi quốc tế, vấn đề không nằm ở lời thừa nhận, mà ở cách hành động sau khi sự thật được công khai. Việc các nạn nhân bị yêu cầu cung cấp bằng chứng trong khi chính hệ thống đã phá hủy hồ sơ là một nghịch lý. 

Họ đang bị buộc phải chứng minh điều mà chính nhà nước từng cố tình che giấu. 

Ai sẽ chịu trách nhiệm? 

Vấn đề nhận con nuôi quốc tế không phải là một "chuyện cũ" như một số lãnh đạo mô tả. Nó không nằm yên trong lịch sử nó vẫn tiếp diễn qua mỗi người con nuôi vẫn chưa biết mình đến từ đâu, vẫn sống với hồ sơ giả, và vẫn không có quyền truy cập vào sự thật. 

Công lý, nếu thực sự tồn tại, không thể chỉ dừng lại ở lời xin lỗi mà phải có cả sự minh bạch, bồi thường và truy cứu trách nhiệm. 

Hàn Quốc có thể tự hào vì là một quốc gia phát triển, nhưng không thể thực sự tiến xa nếu những chương đen tối nhất trong lịch sử của mình cứ liên tục bị gấp lại khi còn chưa được đọc hết.