Bí Mật Đằng Sau Việc Khai Khoáng Vàng Thập Niên 60 Tại Hàn Quốc

Nhiều người không ngờ rằng từ đầu thập niên 1960 đến đầu 1980, Hàn Quốc từng có một công ty khai khoáng vàng do Mỹ đứng sau Korean Consolidated Mining Co. (KCMC). Được thành lập và cấp phép theo “Foreign Investment Encouragement Law”, KCMC trở thành doanh nghiệp nước ngoài đầu tiên được chính phủ Hàn Quốc bảo trợ. 

Từ đầu thập niên 1960 đến đầu thập niên 1980, vùng núi Jeolla thuộc miền Trung Tây Hàn Quốc từng vang vọng tiếng máy khoan và khúc nhạc công nghiệp, nơi diễn ra một chương sử ít người biết: sự hiện diện của công ty Korean Consolidated Mining Co. (KCMC), doanh nghiệp khai khoáng vàng do Mỹ đầu tư và được cấp phép theo luật Ưu đãi Đầu tư Nước ngoài. 

Người sáng lập, tướng Mỹ Richard S. Whitcomb từng chiến đấu tại chiến trường Triều Tiên từng nói rằng “cần dũng khí để làm giàu; cần tiền để khai khoáng”, câu nói ấy như một định đề cho toàn bộ hành trình tương phản giữa ý chí kinh tế và những khó khăn trong đời sống mỏ. 

Hàn Quốc, vốn chỉ khai thác vàng theo phương thức phù sa cũ kỹ từ thế kỷ XIX, nay gặp bước ngoặt khi công nghệ phương Tây thâm nhập. Dưới thời KCMC, những mỏ vàng quy mô nhỏ xưa được tổ chức lại, trang bị máy móc hiện đại, dẫn đường cho Fred Dustin một giảng viên Đại học ChungAng, từng phục vụ trong chiến tranh Triều Tiên rời Seoul lên làm ở mỏ Tongsan. 

Dustin kể lại cuộc sống tại đây khác hoàn toàn với thành thị ồn ào: nơi chỉ có vài trăm cư dân, ngôn ngữ giao tiếp chủ yếu là tiếng Hàn, và buổi sáng thức giấc bằng tiếng chuông đáo của chú chó Labrador tên Sanyo. 

Dụng cụ nấu ăn thô sơ, đôi lúc phải nấu mỳ ramen để trưa và dùng củ cải, khoai tây, kimchi chiên cho bữa chiều cuộc sống giản dị đậm màu núi rừng. Điều đáng chú ý không chỉ là kỹ thuật khai thác hiện đại, mà còn là cách người thợ Hàn với mức thu nhập chỉ 700 hwan (~2 đô la Mỹ mỗi ngày) vẫn tìm đủ cách tự duy trì cuộc sống, từ săn bắt chim, tép, cua suối bằng thuốc nổ đến trồng trọt nhỏ lẻ. 

Họ sống chung với tín ngưỡng dân gian: trước mỗi lần khai thác, nghi lễ cầu thần, do già làng Yu chủ trì, diễn ra với lễ vật là lợn, rượu và trái cây. Dưới ánh sáng mờ ảo của cúng bái, hiện lên hình ảnh một thế giới giao thoa giữa hiện đại và dân gian nơi điển hình cho chuyến viễn chinh bởi kỹ thuật Mỹ nhưng không thể tách khỏi văn hóa truyền thống Hàn Quốc. 

Tính rủi ro trong khai khoáng là điều không thể lãng quên: một số công nhân đã bị thương do máy móc hoặc tác động của hóa chất, Dustin từng bị acid bắn vào mắt, cùng lúc chú Labrador Sanyo cũng bị tai nạn gãy chân. 

Tuy nhiên, giữa gian khó vẫn lấp lánh khoảnh khắc cảm động: dân làng đã đưa Sanyo đi điều trị tại Seoul, trọn nghĩa cử hy sinh và đoàn kết giữa người và vật. Sau một thời gian, Dustin rời mine, lý do là công việc quá nguy hiểm, nhưng chính ông thừa nhận rằng, thật ra, là bản thân đã mất hứng thú, dù ông nhớ nhất “những ngày sống như một thợ mỏ thực thụ” điều mà ông gọi là “người ta chỉ thấy trong truyện cổ tích”. 

Nhìn rộng ra, hoạt động khai khoáng của KCMC cùng với những thành phần khai thác kim loại như vonfram đóng góp vào đà phát triển kinh tế Hàn Quốc thời kỳ “Miracle on the Han River”. 

Vàng mang lại ngoại tệ, kỹ thuật và kinh nghiệm quản lý mới, hỗ trợ cho quá trình công nghiệp hóa nhanh chóng sau chiến tranh. Tuy nhiên, không thể bỏ qua mặt trái của sự kiện: môi trường vùng núi bị tác động, niềm tin tín ngưỡng địa phương bị ảnh hưởng, tạo ra một câu hỏi lớn về sự phụ thuộc vào nguồn vốn và công nghệ ngoài. 

Dẫu vậy, đối diện với lựa chọn giữa văn minh hóa và bảo tồn bản địa, Hàn Quốc cuối cùng vẫn đi qua xu hướng hiện đại hóa, để lại một dấu ấn lịch sử vừa hào nhoáng, vừa phức tạp. Đây là một câu chuyện lịch sử của vàng mỏ ở Hàn Quốc, nơi chạm trán giữa kỹ thuật phương Tây và văn hóa Đông Á, giữa rủi ro nghề nghiệp và tình cảm con người tạo thành một lát cắt sống động trong giai đoạn chuyển mình của quốc gia.