Đằng sau sự thoái lui của khoa học Mỹ: Một cuộc chuyển giao quyền lực toàn cầu

Một đế chế khoa học sụp đổ không phải bởi những thất bại ngoạn mục, mà từ sự im lặng của những phòng thí nghiệm vắng người. Mỹ, từng dẫn đầu mọi cuộc cách mạng công nghệ thế kỷ 20 và 21, giờ đang trải qua thời khắc như thế. Và khi người khổng lồ vấp ngã, Hàn Quốc buộc phải tự hỏi: chúng ta sẽ theo kịp, hay bị bỏ lại? 

"Trump 2.0" và sự tháo lui của khoa học Mỹ 

Chính sách thu hẹp quy mô liên bang của chính quyền Trump nhiệm kỳ hai đang giáng đòn mạnh vào nền tảng khoa học Mỹ. Cơ quan Nghiên cứu Quốc gia (NSF) bị cắt giảm 2/3 ngân sách. 

Các chương trình nghiên cứu cấp đại học ngừng tài trợ hơn 70%. 

Hơn 350.000 nhà nghiên cứu mất lương, phòng thí nghiệm đóng cửa, các dự án đột phá bị bỏ dở. 

Sự cắt giảm này không chỉ là bài toán ngân sách. 

Đó là lời tuyên bố lạnh lùng: nước Mỹ không còn coi khoa học cơ bản là ưu tiên chiến lược. 

Và khi nền tảng khoa học bị rút cạn, những hệ sinh thái như Thung lũng Silicon, công nghệ Internet, cách mạng di động, AI những biểu tượng vĩ đại của "giấc mơ Mỹ" cũng bắt đầu lung lay. 

Trung Quốc: "Tăng tốc trong yên lặng" 

Trong khi Mỹ thu mình, Trung Quốc âm thầm đầu tư ồ ạt vào nghiên cứu cơ bản. 

Với hơn 640 nghìn tỷ won rót vào R&D kể từ đầu thế kỷ, Trung Quốc không chỉ đứng thứ hai toàn cầu, mà trong nhiều chỉ số nghiên cứu tự nhiên, đã vượt Mỹ từ 2022. 

Điều đáng chú ý là cách đầu tư có hệ thống: thay vì chỉ chạy theo sản phẩm tiêu dùng, Bắc Kinh tập trung vào khoa học nền tảng — AI, lượng tử, vật liệu mới, robot. 

Kết quả là trong Top 10 viện nghiên cứu khoa học hàng đầu thế giới hiện nay, Trung Quốc chiếm tới 7 vị trí. 

Sự trùng hợp lịch sử? 

Khi Liên Xô sụp đổ những năm 1990, dòng chảy các nhà khoa học Nga sang Mỹ đã tiếp sức cho đỉnh cao khoa học Mỹ suốt ba thập kỷ. 

Nay, chính Trung Quốc đang chuẩn bị "hút" các nhà khoa học Mỹ bị mất việc dưới thời Trump, đảo ngược dòng chảy tri thức toàn cầu. 

Hàn Quốc: Khoảnh khắc đứng giữa ngã ba Nguy cơ không chỉ dành cho Mỹ. 

Hàn Quốc – đất nước đã vươn lên nhờ công nghiệp hóa và những cuộc đua công nghệ như bán dẫn, di động, AI – cũng đang chịu tác động. 

Tín hiệu cảnh báo: Cắt giảm ngân sách nghiên cứu cơ bản. Dòng chảy nhân tài rời khỏi nước để tìm môi trường tốt hơn. 

Các startup công nghệ gấp rút đưa trụ sở ra nước ngoài. 

Nếu không hành động quyết liệt, viễn cảnh Hàn Quốc đánh mất vị thế "nước tiên tiến" không còn là một dự báo xa xôi, mà là hiện thực trong thập kỷ tới. 

Khi đổi mới không còn là tự nhiên 

Một bài học hiển nhiên nhưng dễ bị lãng quên: Đổi mới không đến tự nhiên. 

Nó phải được gieo trồng, bảo vệ, và đầu tư lâu dài. Mỹ từng thống trị vì hiểu rõ điều này: từ những năm 1940, họ kiên trì đổ tiền vào khoa học cơ bản, bất chấp việc chưa thấy lợi ích tức thì. 

Ngày nay, Trung Quốc đang áp dụng công thức đó một cách bền bỉ. Còn nếu Hàn Quốc chỉ lo tìm "ứng dụng nhanh", "lợi nhuận ngắn hạn", mà bỏ rơi đầu tư vào nghiên cứu nền tảng, thì hệ quả sẽ không phải là chuyện "tụt một hai bậc", mà là rời khỏi hẳn bàn chơi của những quốc gia dẫn dắt thế giới. 

Không phải ai nhanh hơn sẽ thắng, mà là ai kiên nhẫn hơn 

Cuộc chiến khoa học toàn cầu đang bước vào giai đoạn mà kiên trì đầu tư lâu dài quan trọng hơn bất kỳ cú bứt tốc nào. Nhìn thẳng vào bài học từ Mỹ - một cường quốc có thể mất vị thế không phải vì thua trong một cuộc đua, mà vì quên mất tại sao mình từng chiến thắng. Nếu khoa học bị đối xử như một khoản chi phí dư thừa, thì tương lai sẽ không đợi chúng ta.