Hiện tượng tâm lý “Tiến - Thoái Lưỡng Nan”

Bạn đã bao giờ rơi vào tình huống rất muốn làm một việc gì đó, nhưng đồng thời lại cảm thấy lo lắng hoặc sợ hãi khi nghĩ đến hậu quả? Dù là nhắn tin cho “crush”, nộp đơn xin thăng chức, hay đơn giản là đăng ký đi tập gym — nếu bạn vừa hào hứng vừa lưỡng lự, thì xin chúc mừng: bạn đang trải qua một hiện tượng tâm lý mang tên “Xung đột tiến-thoái”. Hiện tượng này là một cuộc “giằng co” trong não bộ khi một mục tiêu duy nhất lại đồng thời mang đến cả cảm giác tích cực lẫn tiêu cực. 

Bạn như đang vừa đạp ga vừa đạp thắng. 

Hãy tưởng tượng thế này: bạn nhận được lời mời làm công việc mơ ước ở một quốc gia khác. Nghe thì quá tuyệt phải không? Đó là phần “tiến” — mong muốn đạt được điều tốt đẹp. Nhưng rồi bạn nhớ ra mình sẽ phải xa gia đình, bạn bè, thú cưng, và cả quán mì quen thuộc nữa. Đó là phần “thoái” — nỗi lo lắng và sợ hãi về sự thay đổi. Kết quả? Bạn đứng yên tại chỗ, không biết nên bước tới hay quay đầu. Tại sao điều này lại xảy ra? Đơn giản là vì não chúng ta vừa được thiết kế để theo đuổi phần thưởng, vừa để tránh rủi ro. Khi một lựa chọn có cả hai yếu tố đó, chúng ta sẽ bị mắc kẹt giữa mong muốn và sợ hãi. Các nhà tâm lý học còn chỉ ra rằng: càng đến gần mục tiêu thì cảm giác lo sợ lại càng tăng, đó là lý do vì sao nhiều người có thể bỗng dưng “rút lui” vào phút chót — trước lễ cưới, trước buổi thuyết trình, hay trước khi đưa ra quyết định quan trọng. Hiện tượng này có thể dẫn đến nhiều hệ quả trong đời sống, như: trì hoãn hành động, cảm thấy căng thẳng hoặc lo âu, và đặc biệt là rơi vào vòng xoáy “nghĩ hoài mà không làm”. 

Nghe quen không? 

Vậy làm sao để vượt qua? 

Các chuyên gia khuyên bạn nên chia nhỏ mục tiêu thành những bước cụ thể và dễ thực hiện hơn, hình dung rõ ràng về lợi ích mà bạn sẽ nhận được để tăng động lực “tiến”, và quan trọng nhất: hãy tâm sự với người khác — một góc nhìn bên ngoài đôi khi sẽ giúp bạn sáng tỏ mọi chuyện hơn bạn tưởng. Lần tới nếu bạn cảm thấy mình đang lưỡng lự trước một quyết định lớn (hoặc nhỏ), đừng vội trách bản thân là lười biếng hay thiếu quyết đoán. Bạn chỉ đang là một con người rất bình thường với một bộ não đang cố gắng bảo vệ bạn khỏi mọi rủi ro — cùng một lúc. Bí quyết là học cách lắng nghe nỗi sợ… nhưng vẫn dũng cảm bước tới khi cần thiết. Bạn đã từng trải qua cảm giác tiến-thoái lưỡng nan chưa? 

Hãy chia sẻ câu chuyện của bạn — biết đâu, chính bạn sẽ truyền cảm hứng cho ai đó dám bước lên một bước thay đổi cuộc đời!