Góc nhìn của phóng viên Hàn : Ba không của thanh niên Việt Nam

 Sáu năm trước, tôi đặt chân đến Việt Nam lần đầu tiên. Lang thang khắp các ngõ ngách Việt Nam một cách đầy ngẫu hứng đã trở thành sở thích của tôi. 

 Tôi cũng từng viết cuốn sách Hai Mặt của Việt Nam - Cơ Hội Bất Ngờ và Những Nguy Cơ Lạ Lẫm trong Kinh Doanh. Tôi yêu thích những buổi sáng ở TP.HCM - nơi mà người ta vẫn quen gọi là Sài Gòn - với tiếng ồn ào của xe máy. 

 Qua chuyên mục Saigon Morning, tôi muốn chia sẻ những câu chuyện thú vị về Việt Nam mà tôi yêu mến. 

 “Chờ chút, mình đi phỏng vấn nhân viên làm thêm cái đã.” Một người bạn làm ở một quán bia ở TP.HCM nói vậy rồi rời đi một lát. Khi quay lại, bạn ấy than thở: “Tìm nhân viên bán thời gian khó quá.” Người vừa phỏng vấn là em họ của một người quen. Thiếu người làm, bạn ấy phải nhờ đến cả mối quan hệ thân quen. 

 Đối với người Hàn Quốc, những ai từng đọc các bài báo mô tả Việt Nam là “quốc gia trẻ với dân số 100 triệu người, độ tuổi trung bình 30”, câu chuyện này hẳn khiến họ ngạc nhiên. 

 Một đất nước đầy người trẻ mà lại thiếu người muốn làm việc? Ở Việt Nam, mức lương tối thiểu được chia theo vùng, và tại vùng 1 bao gồm TP.HCM, mức lương tối thiểu là 23.800 đồng/ 1 tiếng đồng hồ. 

 Quán bia của bạn tôi trả 24.000 đồng/ 1 tiếng đồng hồ, nhưng vẫn không tìm được nhân viên muốn làm. Lời than vãn của bạn kéo dài hơn một giờ, từ chuyện nhân viên đột ngột nghỉ việc, chỉ gửi lại đồng phục, đến việc có người còn giữ luôn đồng phục khiến quán phải mua mới. 

 Tôi từng nghi ngờ: “Liệu bạn này có khó tính với nhân viên không?” Nhưng nghi ngờ ấy tan biến sau một ngụm bia. 

 Trên đường phố TP.HCM, từng nhóm thanh niên tụ tập đây đó. Theo thống kê quý 1 năm 2025, trong số thanh niên Việt Nam từ 15-34 tuổi, có 1,35 triệu người thuộc nhóm “3 không” - không đi học, không tham gia đào tạo nghề, cũng không làm việc. 

 Gần đây, một thống kê khiến tôi thôi nghi ngờ về bạn mình. Đó là số lượng thanh niên Việt Nam “3 không” đang tăng lên. Tôi thoáng nghĩ, liệu các chủ quán bực bội đến mức dùng từ lóng để gọi họ? Nhưng không, đó là cụm từ “Ba không” trong tiếng Việt, tương đương với “3 vô” trong cách nói của chúng tôi. Hãy cùng xem xét kỹ hơn. 

Hôm nay cũng “Nghỉ ngơi không làm gì” 

 Theo thống kê tình hình lao động và việc làm quý 1 năm nay của Bộ Tài chính Việt Nam, dân số hoạt động kinh tế từ 15 tuổi trở lên là 52,9 triệu người, giảm 237.000 người so với cùng kỳ năm trước. 

 Tỷ lệ tham gia lao động giảm 0,8 điểm phần trăm xuống 68,2% so với quý trước. 

 Trong số thanh niên từ 15-24 tuổi, có 1,35 triệu người thuộc nhóm “3 không”: không đi học, không làm việc, cũng không chuẩn bị cho việc làm. 

 Đây là 10,4% tổng số thanh niên, tức cứ 10 người thì có 1 người “chỉ nghỉ ngơi”. 

 Họ tương tự như nhóm NEET (Not in Education, Employment or Training) - những người không học, không làm, không đào tạo và cũng không có ý định tìm việc. 

 Theo khu vực, tỷ lệ “3 không” ở nông thôn cao hơn (11,7%) so với thành thị (8,2%), và phụ nữ (11,5%) cao hơn nam giới (9,3%). 

 Dù tính đến yếu tố nhiều người nghỉ việc vào dịp Tết - tương tự như Tết Hàn Quốc của chúng tôi - con số 1,35 triệu thanh niên không có ý định làm việc vẫn khiến dư luận Việt Nam lo ngại. 

 Ông Trần Anh Tuấn, Phó Chủ tịch Hiệp hội Đào tạo Nghề TP.HCM, nói với báo Người Lao Động rằng: “Thanh niên ‘3 không’ không chỉ là vấn đề trước mắt mà còn ảnh hưởng lâu dài đến chất lượng nguồn nhân lực quốc gia.” Ông đề xuất cần có các chuyên gia hỗ trợ định hướng nghề nghiệp cho thanh niên, nhưng liệu những chính sách này có khơi dậy động lực tìm việc của họ hay không vẫn là dấu hỏi. 

 Những khẩu hiệu như hỗ trợ giáo dục hay chương trình cố vấn nghe quen thuộc với chúng tôi, nhưng kinh nghiệm ở Hàn Quốc cho thấy chúng không mang lại hiệu quả lớn. 

 Một giải pháp được đề xuất để khuyến khích thanh niên làm việc là hỗ trợ họ tìm việc và khởi nghiệp trong ngành công nghệ thông tin. Việt Nam hiện có 62.039 doanh nghiệp IT (tính đến năm 2023) và khoảng 3.800 startup, với tốc độ tăng trưởng nhanh. 

 Trong ngành IT Việt Nam, có câu nói “lời nguyền 35 tuổi”, ám chỉ người trẻ càng có nhiều cơ hội thăng tiến và lương cao hơn. 

 Hỗ trợ khởi nghiệp tích cực có thể tạo ra các kỳ lân như MoMoPay hay VNG (công ty khởi nghiệp trị giá trên 1 tỷ USD), mang lại lợi ích cho nền kinh tế quốc gia. 

Vấn đề của “Giới trẻ ngày nay”? 

 Tuy nhiên, vấn đề nằm ở nhóm thanh niên lao động phổ thông. 

 Nhiều người phàn nàn rằng “mắt thanh niên đặt quá cao”. Những người không có kỹ năng đặc biệt vẫn đòi hỏi cân bằng công việc - cuộc sống (work-life balance) và chất lượng cuộc sống, nên chỉ chọn việc có môi trường tốt và lương cao. 

 Tình hình với nhân viên văn phòng cũng tương tự. Nhiều người cho rằng “lương hiện tại không xứng với công việc”, khiến họ dễ dàng nhảy việc chỉ vì một lời đề nghị lương cao hơn hoặc phúc lợi tốt hơn. Nếu bị phê bình vì thiếu sót trong công việc, không ít người bỏ việc ngay ngày hôm sau. 

 Tỷ lệ nghỉ việc vì thế rất cao. Dĩ nhiên, vẫn có ý kiến cho rằng lương thấp so với khối lượng công việc và môi trường làm việc không tốt. Dù thế nào, đây không phải vấn đề có thể bỏ qua với câu “giới trẻ ngày nay, chậc chậc”. Nếu không thay đổi được tâm lý của họ, Việt Nam có thể sẽ phải để thanh niên trong nước “chơi không lương” và nhập khẩu lao động từ nước ngoài. 

 Một số công trường xây dựng ở Việt Nam đã yêu cầu được sử dụng lao động nước ngoài, vì người Việt không muốn làm những công việc nặng nhọc. 

 Họ tính đến việc thuê lao động từ các nước láng giềng như Lào hay Campuchia. Việt Nam khiến tôi nhìn thấy Hàn Quốc. 

 Hàn Quốc cũng đang đau đầu với vấn đề tương tự

 Theo Hiệp hội Quản lý Hàn Quốc, vào tháng 2 vừa qua, số thanh niên Hàn Quốc được phân loại là “nghỉ ngơi” lên đến 504.000 người - con số cao nhất kể từ khi thống kê bắt đầu vào năm 2003. Cùng lúc, người ta vừa nói “thiếu việc làm cho người trẻ” vừa than “không tìm được người làm”. 

 Ở Hàn Quốc, các vùng nông thôn và doanh nghiệp vừa và nhỏ đã không thể hoạt động nếu thiếu lao động nước ngoài. 

 Chưa đầy 30 năm trước, “siêng năng, chăm chỉ” từng là tính từ mô tả người Hàn Quốc, rồi sau đó là người Việt Nam. 

 Liệu tính từ này sẽ gắn bó với người Việt Nam được bao lâu? Một đất nước mà thanh niên không làm việc, hoặc không thể làm việc, là một đất nước không có hy vọng. 

 Trước khi ngọn lửa hy vọng lụi tắt, chúng ta cần tìm ra liều thuốc để khơi dậy nó.

* Nguồn tin gốc :

https://www.chosun.com/economy/market_trend/2025/04/14/7LXGAM2MXFGRNNDSEHEPNGSXPY/?utm_source=naver&utm_medium=referral&utm_campaign=naver-news