"Dạy con từ thuở còn thơ" và áp lực giáo dục của Hàn Quốc

Ở Hàn Quốc, việc một đứa trẻ ba tuổi tham gia lớp tiếng Anh, học toán nâng cao hay ôn luyện để vào mẫu giáo song ngữ không còn là điều lạ. Thậm chí, nhiều người gọi đó là “cuộc đua từ lúc còn đóng bỉm”, một cụm từ vừa hài hước vừa bất an, phản ánh thực trạng đáng suy ngẫm: tuổi thơ đang bị chuyển hóa thành một chuỗi bước đệm cho thành công được lập trình sẵn.

Theo một báo cáo gần đây, gần một nửa trẻ em Hàn Quốc đang tham gia các chương trình giáo dục sớm, phần lớn trong đó là các lớp mẫu giáo tiếng Anh, nơi học sinh học theo chương trình chuẩn Mỹ từ khi chưa rành tiếng mẹ đẻ. Động lực của phụ huynh đến từ niềm tin rằng học sớm là học tốt, rằng khởi đầu nhanh sẽ là lợi thế lâu dài. Nhưng lợi thế ấy liệu có thật?

Khi tiếng Anh trở thành đơn vị đo lường của tương lai

Ở Hàn Quốc, tiếng Anh không chỉ là một kỹ năng, mà là một điều bắt buộc nếu muốn được trọng dụng. Các trường tư thục (hagwon), nơi học sinh học thêm hàng đêm, trở thành đích đến đầu tiên trong hành trình cạnh tranh từ thuở ấu thơ. Phụ huynh sẵn sàng bỏ ra hàng triệu won mỗi tháng để con mình được vào đúng lớp, đúng chương trình, đúng thứ tiếng.

Tuy nhiên, Giáo sư Lim Wong từ Đại học Yonsei cảnh báo: sự thật có thể trái ngược kỳ vọng. Trong nghiên cứu của ông, những học sinh tiếp xúc tiếng Anh quá sớm chưa chắc có khả năng sử dụng ngoại ngữ tốt hơn khi trưởng thành. Ngược lại, những người bắt đầu muộn hơn, nhưng có động lực nội tại như thích xem phim nước ngoài, đọc truyện tiếng Anh lại tiến bộ bền vững hơn nhiều. Điều này đặt ra câu hỏi: điều gì thực sự tạo nên năng lực ngôn ngữ như thời điểm bắt đầu, hay sự yêu thích và tự do khám phá?

Đầu tư giáo dục sớm: Lợi nhuận ẩn chứa rủi ro?

Nếu bạn từng xem SKY Castle, bạn sẽ nhớ tới ánh mắt lạnh lùng của những bà mẹ “hoàng tộc học đường”, nơi mỗi bước đi của con cái đều được lên chiến lược từ trước khi chúng học cách tự buộc dây giày.

Hệ thống giáo dục tư nhân ở Hàn Quốc với quy mô ước tính hơn 20 tỷ USD được xem là cỗ máy sản xuất thành tích. Nhưng đi kèm với đó là sự đánh đổi. Trẻ mẫu giáo phải học sách giáo khoa lớp lớn. Học sinh tiểu học học toán của cấp hai. Thời gian chơi, khám phá, tương tác tự nhiên bị thu hẹp dần, thay vào đó là những giờ học đầy căng thẳng và áp lực.

Trong Green Mothers’ Club, nhân vật chính là một bà mẹ trẻ nhập cuộc muộn và bị đẩy vào thế giới của những phụ huynh "đầu tư có kế hoạch". Từ lớp học toán cho mẫu giáo đến lớp nghệ thuật để con có “hồ sơ sáng”, tất cả đều được sắp đặt không để con vui, mà để con thắng.

Một nghiên cứu quy mô lớn tại Mỹ theo dõi gần 5.000 trẻ trong 8 năm cho thấy: giáo dục sớm tuy giúp trẻ có khởi đầu nổi bật, nhưng phần lớn hiệu ứng tích cực tan biến khi các em lên 11 tuổi. Tệ hơn, nhiều em còn gặp khó khăn về hành vi và cảm xúc, do phải sống trong kỳ vọng quá sớm và quá cao từ người lớn.

Ở trung tâm của câu chuyện này không phải là đứa trẻ, mà là kỳ vọng của cha mẹ. Không ít phụ huynh Hàn Quốc xem việc chi tiền cho giáo dục sớm như một khoản “đầu tư” với mong muốn thu về “lợi nhuận” là thành tích học tập, sự biết ơn và một tương lai vững chắc cho con. Nhưng khi áp lực ấy vượt quá khả năng thấu hiểu và đồng cảm, con cái có thể lớn lên trong sự biết ơn giả tạo và mỏi mệt thật sự.

Một số phụ huynh thuộc thế hệ Millennials và Gen Z đã bắt đầu thay đổi quan điểm. Họ không còn mặc định rằng trường quốc tế, lớp tiếng Anh hay học thêm là con đường duy nhất. Họ chấp nhận rằng đầu tư cho tuổi thơ có thể mang hình hài của những buổi kể chuyện trước giờ ngủ, những trận cười giữa sân chơi, hay đơn giản là được phép... chưa biết gì cả.