Bi kịch của những cô dâu Việt ở Hàn khi hồi hương với “giấc mơ Hàn Quốc” vỡ vụn

P.T.H từng nghĩ rằng lấy chồng Hàn là cơ hội để đổi đời. Nhưng chỉ sau vài mùa đông ở Daegu, cô gái trẻ mang thai năm tháng đã nhận được tin nhắn ly hôn từ người chồng hơn mình 20 tuổi và cũng là lúc mọi thứ sụp đổ.

Giấc mơ về một mái ấm nơi xứ người tan thành mây khói. H trở về quê trong tâm trạng rối bời, mang theo đứa con trong bụng và một trái tim trầm cảm. Cô không đơn độc. Hơn hai thập kỷ qua, hàng chục ngàn phụ nữ Việt đã lặp lại vòng lặp này - rời làng quê với niềm tin sẽ có cuộc sống tốt hơn, rồi quay về trong im lặng, đầy tổn thương và lặng lẽ gánh chịu ánh mắt dò xét từ chính quê hương của mình.

Ở nhiều vùng nông thôn Việt Nam, cụm từ “lấy chồng Hàn” từng là một dạng hy vọng. Hy vọng được sống tốt hơn, giúp đỡ gia đình, thoát khỏi cuộc sống nghèo túng. Nhưng hy vọng đó thường đi kèm với rất nhiều điều kiện mà ít ai được chuẩn bị kỹ lưỡng: khác biệt văn hóa, khoảng cách thế hệ, rào cản ngôn ngữ, cô lập tinh thần.

Cũng như nhiều cô dâu khác, H lấy chồng qua mai mối. Họ gặp nhau đúng một lần, học vài tháng tiếng Hàn, rồi lên máy bay với tờ visa kết hôn trong tay. Nhưng điều không ai nói với cô, là “kết hôn” ở một đất nước xa lạ đồng nghĩa với việc làm dâu một gia đình không quen biết, sống chung với bố mẹ chồng già yếu, có chồng thường xuyên vắng nhà, và mang trong mình một cảm giác trôi dạt không biết bấu víu vào đâu.

Những bộ phim Hàn lãng mạn đôi khi khiến người ta quên mất thực tế phức tạp của các cuộc hôn nhân xuyên biên giới. Trong thực tế, rất nhiều cô dâu Việt không chỉ phải thích nghi với ngôn ngữ và phong tục mới, mà còn phải học cách sống trong một mối quan hệ được sắp đặt, thiếu cảm xúc và thiếu sự bình đẳng.

Nhiều người bị đánh giá thấp chỉ vì họ là người nhập cư. Có người bị chồng kiểm soát tài chính, giữ giấy tờ, không cho phép về thăm nhà. Có người phải chịu bạo lực nhưng không thể rời đi, vì không biết đi đâu, không có ai để nhờ cậy.

Điều trớ trêu là khi trở về Việt Nam sau khi hôn nhân tan vỡ họ lại tiếp tục đối mặt với ánh mắt hoài nghi, kỳ thị. Không còn là “cô dâu Hàn” được trầm trồ, họ trở thành “phụ nữ thất bại”, “gánh nặng của gia đình”…trong khi điều duy nhất họ làm là cố sống sót.

Nhiều người trở về trong tình trạng trắng tay, mang theo một đứa trẻ không quốc tịch rõ ràng, và không thể nhập học vì thiếu giấy tờ. Giống như câu chuyện của T.T.T người từng bị chồng giữ hết hộ chiếu, đơn phương ly hôn rồi biến mất, để lại chị cùng cậu con trai mang quốc tịch Hàn Quốc sống lay lắt không danh phận.

“Đau nhất là con tôi không có giấy khai sinh, không được đến trường”, chị kể. Trong nhiều năm, con chị được gọi là “người rơm” không quyền lợi, không hộ chiếu, không tư cách pháp lý. Không giấy tờ, không kỹ năng nghề nghiệp, không công việc, những người phụ nữ này không chỉ đơn độc về cảm xúc mà còn bị đẩy ra ngoài lề xã hội về mặt kinh tế. 

Cái sai không nằm ở giấc mơ đổi đời. Sai là ở chỗ giấc mơ ấy bị xây dựng quá nhanh, quá thiếu thông tin và quá nhiều ngộ nhận. Nhiều cô dâu được đưa đi lấy chồng mà chưa từng tìm hiểu kỹ về người chồng tương lai, hệ thống pháp luật Hàn Quốc hay mạng lưới hỗ trợ dành cho phụ nữ di dân.

Thực tế là sau ly hôn, rất nhiều người thậm chí còn không biết cách làm thủ tục đơn giản nhất, như xác nhận tình trạng hôn nhân hay xin bảo hiểm y tế cho con. Vì ngôn ngữ, vì thiếu kết nối, vì xấu hổ nên đa số họ chọn im lặng.

Vì vậy, việc hồi hương không nên là kết thúc mà phải là một khởi đầu mới, với sự tiếp sức cụ thể từ cộng đồng, từ các chương trình hỗ trợ như KOCUN, từ những chính sách linh hoạt, minh bạch về việc làm và đào tạo nghề. Họ không cần thương hại và họ cần cơ hội để bắt đầu lại.