Nỗi Lo Của Người Lao Động Việt Ở Hàn: Hợp Đồng Mập Mờ, Sợ Bị Trục Xuất

Người lao động Việt tại Hàn đối mặt với hợp đồng mập mờ, nguy cơ bị bóc lột và nỗi lo trục xuất. Kim Chi Nha chia sẻ câu chuyện thật, giải pháp và tiếng nói cộng đồng để lao động Việt bớt cô đơn nơi xứ người.

"Đi Hàn làm có thật sự sướng như lời đồn không?" - Đây là câu hỏi mà không ít bạn trẻ mang theo khi rời quê hương, bước lên chuyến bay đến xứ sở kim chi. Nhưng chỉ những ai đã và đang lăn lộn nơi công xưởng, nhà máy mới hiểu được những nỗi lo canh cánh từng ngày: hợp đồng lao động mập mờ, nguy cơ bị bóc lột, và nỗi sợ bị trục xuất bất cứ lúc nào.

Hợp đồng - con chữ không hẳn lúc nào cũng rõ ràng

Đối với nhiều lao động Việt Nam, việc sang Hàn Quốc làm việc thường là giấc mơ đổi đời. Họ bỏ ra khoản chi phí lớn để được đi theo diện xuất khẩu lao động, với niềm tin rằng sang đó sẽ có mức lương cao, làm vài năm gửi tiền về quê là có thể xây nhà, lo cho cha mẹ, nuôi con ăn học. Thế nhưng, ngay từ bước đầu tiên : ký hợp đồng lao động đã tồn tại những rủi ro lớn.

Một thực tế phổ biến là đa số người lao động chưa thạo tiếng Hàn. Nhiều người chỉ học vài khóa ngắn hạn để thi đậu kỳ kiểm tra EPS, hoặc học đủ để giao tiếp sơ sơ. Khi đối diện với hợp đồng dài hàng chục trang toàn chữ Hàn, không phải ai cũng đủ khả năng để hiểu hết. Có người chỉ biết đặt bút ký theo hướng dẫn của công ty môi giới hoặc phiên dịch. Và rồi, khi vào thực tế, công việc, mức lương, giờ giấc lại hoàn toàn khác.

Có bạn chia sẻ: “Trong hợp đồng ghi làm 8 tiếng/ngày, tăng ca sẽ được tính thêm, nhưng khi sang đến nơi, ngày nào cũng phải làm 11-12 tiếng, không tăng ca cũng không được. Lương thì không khớp với con số trong giấy. Nhưng biết kêu ai đây? Về nước thì coi như mất hết, mà ở lại thì đành chịu.” Những lời kể như vậy không hiếm. Nó cho thấy sự mập mờ trong hợp đồng và sự thiếu minh bạch từ một số chủ lao động.

Nỗi lo bóc lột nơi công xưởng

Trong môi trường công xưởng ở Hàn, người lao động nước ngoài thường bị xếp vào nhóm dễ bị tổn thương. Sự thiếu hiểu biết về luật lao động, cộng với rào cản ngôn ngữ, khiến họ dễ trở thành đối tượng bị bóc lột.

Có những công ty tận dụng điều này để bắt công nhân làm việc quá giờ, nhưng không trả đủ tiền. Có những nơi ép người lao động làm công việc nặng nhọc, nguy hiểm mà không có đầy đủ bảo hộ. “Một ngày làm 12 tiếng, đứng suốt, tay chân lúc nào cũng rã rời, cuối tháng nhìn bảng lương mà chỉ muốn khóc. Hụt đi cả triệu won so với những gì mình tính toán.” - một công nhân Việt kể lại trong một buổi trò chuyện ở ký túc.

Không phải ai cũng đủ dũng khí đứng lên đòi quyền lợi. Bởi lẽ, nỗi sợ mất việc, sợ bị trả về nước luôn hiện hữu. Một số bạn tâm sự rằng, chỉ cần phản ứng lại, chủ có thể lấy lý do này nọ để chấm dứt hợp đồng. Khi đó, người lao động vừa mất việc, vừa mất khoản tiền lớn đã bỏ ra để được đi xuất khẩu.

Đây chính là bi kịch: người lao động biết mình đang bị thiệt thòi, nhưng vẫn phải im lặng, vì không có nhiều lựa chọn.

Bóng ma trục xuất luôn lơ lửng

Nếu hỏi nỗi sợ lớn nhất của lao động Việt tại Hàn là gì, thì nhiều người sẽ trả lời ngay: sợ bị trục xuất. Việc bị trục xuất đồng nghĩa với giấc mơ tan vỡ, bao công sức, tiền bạc, kỳ vọng của gia đình đều đổ sông đổ biển.

Có nhiều lý do dẫn đến nguy cơ này. Đơn giản nhất là hết hạn hợp đồng mà không gia hạn được, hoặc vi phạm các quy định cư trú. Nhiều người, vì muốn tìm công việc tốt hơn, đã tự ý bỏ chỗ làm cũ để đi làm nơi khác. Thế nhưng, visa lao động ở Hàn Quốc lại ràng buộc chặt chẽ với công ty ban đầu. Việc rời bỏ công ty đồng nghĩa với việc biến mình thành lao động bất hợp pháp.

Khi đã mang thân phận bất hợp pháp, cuộc sống lại càng chồng chất khó khăn. Không dám ra ngoài nhiều vì sợ kiểm tra, không dám đi khám bệnh, luôn sống trong tâm thế nơm nớp lo âu. Có người đã kể: “Nghe tiếng gõ cửa phòng cũng giật mình, tưởng đâu cảnh sát đến kiểm tra.” Nỗi lo đó dai dẳng, khiến cuộc sống nơi xứ người không còn là cơ hội đổi đời, mà trở thành chuỗi ngày sống trong sợ hãi.

Câu chuyện phía sau những giọt mồ hôi

Đi sâu vào tâm tư của những lao động Việt ở Hàn, mới thấy đằng sau những giọt mồ hôi trên công xưởng là cả một bầu trời lo lắng. Họ làm việc cật lực không chỉ cho bản thân, mà còn vì gia đình ở quê nhà. Mỗi tháng gửi tiền về cho cha mẹ, cho vợ con, họ chấp nhận cắt xén chi tiêu bản thân, ăn uống kham khổ, miễn sao có thể tiết kiệm được nhiều nhất.

Có người gói gọn cả tháng trong mấy món ăn quen thuộc như cơm, kimchi, mỳ gói. Có người ở chung phòng chật chội với nhiều người khác để giảm tiền trọ. Thế nhưng, dù hy sinh nhiều như vậy, nỗi lo về hợp đồng, về bị bóc lột, về trục xuất vẫn chưa bao giờ biến mất. Đó là nỗi ám ảnh khiến họ mất ngủ, khiến họ nhiều lúc bật khóc trong đêm, chỉ vì cảm giác bất lực.

Giải pháp nào cho người lao động?

Để giảm bớt những rủi ro này, người lao động cần được trang bị kiến thức và sự hỗ trợ từ nhiều phía. Có thể kể đến một số giải pháp:

1. Trang bị kiến thức trước khi sang Hàn: Tìm hiểu kỹ về hợp đồng, luật lao động, các quyền lợi cơ bản của lao động nước ngoài. Nhiều trường hợp chỉ vì không biết luật, không biết mình có quyền khiếu nại, mà phải chịu thiệt.
2. Học tiếng Hàn tối thiểu: Không cần quá giỏi, nhưng đủ để đọc hiểu hợp đồng và giao tiếp cơ bản với chủ. Ít nhất, người lao động phải hiểu được các điều khoản quan trọng như thời gian làm việc, mức lương, chế độ bảo hiểm.
3. Kết nối cộng đồng Việt ở Hàn: Các hội nhóm đồng hương, fanpage uy tín như Kim Chi Nha có thể cung cấp thông tin, chia sẻ kinh nghiệm, và hỗ trợ khi gặp khó khăn. Đôi khi, chỉ một lời khuyên đúng lúc cũng giúp người lao động tránh được sai lầm lớn.
4. Liên hệ cơ quan bảo hộ: Đại sứ quán, trung tâm hỗ trợ lao động nước ngoài ở Hàn là những địa chỉ đáng tin cậy. Khi gặp bất công hoặc tranh chấp, đừng ngần ngại tìm đến họ. Đây là quyền lợi chính đáng mà người lao động cần nắm rõ.
5. Tự bảo vệ sức khỏe tinh thần: Sống xa quê, áp lực công việc dễ dẫn đến trầm cảm, stress. Người lao động cần tạo cho mình thói quen chia sẻ, kết nối, thay vì giữ mọi lo âu trong lòng. Một cộng đồng gắn kết sẽ giúp họ cảm thấy bớt cô đơn và có chỗ dựa.

Lời nhắn nhủ từ Kim Chi Nha

Đi Hàn làm việc là cơ hội, nhưng cũng đầy rủi ro. Chỉ khi người lao động được trang bị kiến thức, có cộng đồng đồng hành, và được lắng nghe, thì giấc mơ xuất khẩu lao động mới bớt đi nỗi ám ảnh mang tên "bị bóc lột, hợp đồng mập mờ, trục xuất bất cứ lúc nào".

Chúng tôi - Kim Chi Nha - luôn mong muốn trở thành nơi để cộng đồng người Việt ở Hàn chia sẻ câu chuyện thật, kinh nghiệm thật. Những tâm sự, những nỗi lo, hay những niềm vui nhỏ bé đều đáng để nói ra. Bởi chỉ khi cùng nhau lên tiếng, cộng đồng lao động Việt mới được nhìn nhận đúng nghĩa, không chỉ như những đôi tay làm thuê, mà như những con người xứng đáng được tôn trọng và bảo vệ.

Bạn có từng rơi vào tình huống hợp đồng không như cam kết, hay gặp phải bất công nơi làm việc tại Hàn? Hãy chia sẻ câu chuyện của bạn cùng Kim Chi Nha để tiếng nói của cộng đồng lao động Việt được lắng nghe, để không ai phải cô đơn trong hành trình mưu sinh nơi xứ người.

Theo Kim Chi Nha