Cuộc chơi quyền lực trong Tư Pháp

Khi cựu Tổng thống Yoon Suk Yeol bị Tòa Hiến pháp phế truất vào ngày 4 tháng 4, hàng triệu người dân Hàn Quốc đã theo dõi trực tiếp phán quyết lịch sử được tuyên đọc bởi Quyền Chánh án Moon Hyung-bae. 

Bản án không chỉ chặt chẽ về mặt pháp lý mà còn gây chấn động: Yoon đã vi phạm nhiệm vụ tổng thống khi ban bố thiết quân luật vào ngày 3 tháng 12 – một hành động bị coi là vượt quá thẩm quyền hiến định, đe dọa nền dân chủ. Với phán quyết này, Yoon chính thức bị cách chức vĩnh viễn. 

Màn Kịch Chính Trị Và Lời Cảnh Tỉnh Dân Chủ

Khoảnh khắc đó đánh dấu đỉnh điểm của một cuộc khủng hoảng chính trị kéo dài. Quyền Chánh án Moon, người đảm nhiệm vị trí này từ sau khi Chánh án Lee Jong-seok từ chức vào tháng 10/2024, không chỉ đưa ra kết luận pháp lý mà còn khẳng định tầm quan trọng của các nguyên tắc dân chủ. 

Hôm thứ Sáu (ngày 12/4), Moon và đồng nghiệp – Thẩm phán Lee Mi-son – đã từ nhiệm sau khi hoàn thành nhiệm kỳ 6 năm. Tại lễ chia tay, Moon cảnh báo về hiểm họa khi các cơ quan nhà nước coi thường hiến pháp: 

“Các phán quyết của Tòa Hiến pháp phải được tôn trọng. Nếu không, trật tự xã hội sẽ sụp đổ.” 

Ông cũng bảo vệ sự liêm chính của tòa án trước những cáo buộc mang tính cá nhân: 

"Tranh luận học thuật là cần thiết, nhưng không nên công kích cá nhân."

Lời này ám chỉ tình trạng phổ biến trong chính trường Hàn Quốc – nơi các thẩm phán thường bị chỉ trích dựa trên định kiến chính trị hoặc xuất thân. Thẩm phán Lee Mi-son cũng chia sẻ quan ngại tương tự, nhấn mạnh rằng các thể chế dân chủ phải bảo vệ giá trị hiến định, và nhiệm vụ của tòa án là giữ gìn pháp quyền. 

Cuộc Chiến Bổ Nhiệm Và Sự Tê Liệt Của Tòa Hiến Pháp

Cả hai thẩm phán đều được bổ nhiệm vào tháng 4/2019 bởi cựu Tổng thống Moon Jae-in, theo cơ chế "3-3-3" (tổng thống, Quốc hội và Tòa án Tối cao mỗi bên đề cử 3 người). Không ngạc nhiên, nhiệm kỳ của họ vấp phải chỉ trích từ phe bảo thủ, cáo buộc họ thiên vị cánh tả. Nhưng xung đột ý thức hệ còn sâu sắc hơn thế. 

Tháng 2/2025, đảng cầm quyền PPP (Đảng Sức mạnh Nhân dân) đã kêu gọi Moon Hyung-bae từ chức vì một bình luận trực tuyến bị cho là của ông – sau đó bị phát hiện là giả mạo. Dù PPP xin lỗi, sự việc cho thấy môi trường chính trị độc hại bao trùm ngành tư pháp. Bầu không khí chia rẽ này đã làm suy yếu hoạt động của Tòa Hiến pháp. Khi xử vụ luận tội Yoon, tòa chỉ có 8/9 thẩm phán. 

Ngày 8/4, Quyền Tổng thống Han Duck-soo đã bổ nhiệm Ma Eun-hyuk (do Quốc hội đề cử) làm thẩm phán thứ 9, đồng thời chỉ định Bộ trưởng Pháp chế Lee Wan-kyu và thẩm phán cấp cao Ham Sang-hoon vào hai ghế trống. Nhưng tuần trước, Tòa Hiến pháp đã tạm đình chỉ hai đề cử sau cùng, do nghi vấn về thẩm quyền của Han khi chỉ là quyền tổng thống. 

Hiện tại, tòa chỉ còn 7 thẩm phán. 

Vòng Luẩn Quẩn Chính Trị Hóa Tư Pháp

Đây không phải lần đầu tiên Tòa Hiến pháp rơi vào bế tắc. Năm 2011, một ghế bỏ trống suốt 14 tháng vì bất đồng đảng phái. Năm 2018, 5 thẩm phán nghỉ hưu cùng lúc, Quốc hội không kịp bổ nhiệm thay thế, khiến tòa gần như tê liệt. Tháng 10/2024, lịch sử lặp lại khi 3 thẩm phán về hưu, Quốc hội trì hoãn đề cử hơn 2 tháng – củng cố hình ảnh "thẩm phán chỉ là con bài mặc cả". 

Bài Toán Cải Cách: Làm Sao Cứu Lấy Công Lý?

Dù Hiến pháp quy định 9 thẩm phán để đảm bảo kiểm soát quyền lực, hệ thống hiện tại đã biến thành chiến trường đảng phái. Hàn Quốc cấp thiết phải cải cách cách thức tuyển chọn thẩm phán – đảm bảo quy trình này tăng cường, chứ không làm suy yếu, tính độc lập và uy tín của tòa án. Tư pháp là lá chắn bảo vệ hiến pháp, không phải phần thưởng chính trị. 

Ở một nền dân chủ sôi động nhưng đầy rủi ro như Hàn Quốc, sức khỏe của Tòa Hiến pháp chính là thước đo chân thực nhất cho sự bền vững của pháp quyền. 

Yoon Suk Yeol là tổng thống thứ 12 của Hàn Quốc, bị luận tội vì lạm dụng quyền lực khi đơn phương ban bố thiết quân luật. Hệ thống "3-3-3" từng được kỳ vọng cân bằng quyền lực, nhưng nay bị chỉ trích là công cụ chia phần của giới chính trị. 

Cuộc khủng hoảng hiện tại khiến nhiều người dân đặt câu hỏi: "Liệu công lý có thực sự thuộc về nhân dân?"