Văn hóa “thành công không ngủ” tại Hàn Quốc: Áp lực vô hình đang hủy hoại sức khỏe và xã hội

Khoảng sáu năm trước, một lỗi tưởng chừng nhỏ nhặt tại một công ty chứng khoán Hàn Quốc đã gây ra một vụ bê bối lớn. Chỉ vì một cú nhấn nhầm phím cùng công thức sai, tiền lương của 200 nhân viên đã bị chuyển nhầm vào tài khoản của chỉ ba người. Thay vì báo cáo sự cố, ba nhân viên – mỗi người bất ngờ sở hữu số tiền tương đương gần 70 tháng lương – đã lặng lẽ rút tiền và bỏ trốn. Dù bị bắt chỉ sau vài ngày, hậu quả vẫn rất nghiêm trọng.  CEO của công ty, ban đầu sốc vì sai sót, còn choáng váng hơn bởi sự phản bội từ những nhân viên vốn được tin tưởng. Ông nghi ngờ rằng nguyên nhân có thể xuất phát từ khủng hoảng cá nhân hoặc căng thẳng nghiêm trọng. 

Tuy nhiên, sự thật lại kỳ lạ hơn nhiều: cả ba người đã thức trắng suốt 48 giờ. 

Tại Hội nghị Good Brain tổ chức ở khách sạn Plaza, Seoul, giáo sư tâm lý học Kim Kyung-il từ Đại học Ajou đã nêu lên tác động sâu sắc của việc thiếu ngủ đến xã hội Hàn Quốc. 

Ông cho biết, trường hợp trên tuy cực đoan, nhưng không phải hiếm: “Rất nhiều thảm họa tài chính ở Hàn Quốc bắt nguồn từ những người lao động lương thiện nhưng bị kiệt quệ vì thiếu ngủ.” 

Cuộc khủng hoảng giấc ngủ trong văn hóa kiệt sức Theo giáo sư Kim, hầu hết các thảm kịch hay sai lầm của con người đều có một nguyên nhân gốc rễ chung: thiếu ngủ. Đặc biệt, những người ngủ dưới hai tiếng mỗi ngày – với khả năng phán đoán bị lu mờ bởi sự mệt mỏi – là nhân tố gây ra không ít hỗn loạn trong xã hội. 

Người Hàn Quốc ngủ trung bình ít hơn 1 tiếng rưỡi so với mức trung bình của các nước OECD (8 giờ 22 phút). 

Với người lao động toàn thời gian, con số này còn thấp hơn, dẫn đến mức thiếu ngủ khoảng 2 tiếng mỗi ngày. Sự hài lòng về chất lượng giấc ngủ tại Hàn Quốc cũng rất thấp – chỉ đạt 2.87 trên 5 điểm, theo một báo cáo xu hướng sức khỏe năm 2019 – và đang tiếp tục giảm dần qua từng năm. Giáo sư Kim cho rằng điều này bắt nguồn từ sự lý tưởng hóa việc hy sinh giấc ngủ trong văn hóa và kinh tế Hàn Quốc, nơi việc thức khuya làm việc được xem là dấu hiệu của nỗ lực và thành công.

Trong khi Nhật Bản thường được miêu tả là “quốc gia cô đơn”, Hàn Quốc lại được các nhà nghiên cứu quốc tế đánh giá là “xã hội căng thẳng cao”, nơi mà thiếu ngủ và lo âu là một phần cố hữu của cuộc sống thường nhật. Kim phân tích: nếu như sự cô đơn ở Nhật là do không thể kết nối với người mình mong muốn, thì ở Hàn Quốc, căng thẳng lại đến từ việc liên tục phải tương tác với những người không mong muốn. Dù nỗi cô đơn ở Nhật rất nghiêm trọng, ông cho rằng, ở góc độ giấc ngủ, “căng thẳng có thể dễ chịu hơn đôi chút so với cô đơn”. 

Khác với Nhật Bản – nơi ranh giới xã hội được tôn trọng chặt chẽ – văn hóa Hàn Quốc lại đề cao sự can thiệp và tương tác không ngừng. “Người Hàn có xu hướng tin rằng lời nói hay hành động của mình có thể thay đổi cuộc đời người khác,” ông nói. “Điều này tạo ra một trạng thái kích thích cao độ và căng thẳng thường trực.” Và trong một xã hội như vậy, giấc ngủ thường bị coi là lười biếng. 

Ngủ ít – sống nhanh nhưng chết sớm Văn hóa “thức trắng để thành công” không chỉ là một xu hướng nguy hiểm, mà đang trở thành nguyên nhân dẫn đến hàng loạt hệ lụy nghiêm trọng về sức khỏe và hành vi xã hội. Thiếu ngủ kéo dài làm tăng nguy cơ tử vong sớm, liên quan trực tiếp đến nhiều bệnh lý nguy hiểm. Ngủ ít hơn 7 tiếng mỗi đêm có thể khiến nguy cơ tử vong tăng lên đáng kể. Nhưng không chỉ ảnh hưởng đến thể chất, thiếu ngủ còn gây ra những biến đổi đáng báo động về mặt tâm lý. 

Một trong những mối liên hệ đáng chú ý là giữa giấc ngủ và các đặc điểm tính cách. Chẳng hạn, những người hướng ngoại – vốn tích cực và tràn đầy năng lượng – lại có nguy cơ cao hơn về các ý nghĩ và hành vi tự sát khi bị thiếu ngủ. “Năng lượng của người hướng ngoại có thể dễ dàng biến thành sự bốc đồng nếu không được giấc ngủ điều tiết,” Kim nói. Sự bốc đồng này, nếu kéo dài, có thể dẫn đến phản ứng thái quá và cái nhìn bi quan về thế giới. Khi não bộ bị thiếu ngủ, vùng vỏ não trước trán – nơi kiểm soát quyết định và hành vi – bị suy giảm chức năng, làm tăng nguy cơ đưa ra những lựa chọn sai lầm và hậu quả nghiêm trọng. Điều đáng sợ hơn là thiếu ngủ không chỉ làm giảm điểm mạnh của con người mà còn khuếch đại điểm yếu. 

Nghiên cứu chỉ ra rằng mất ngủ làm nổi bật các tính cách tiêu cực, chứ không hề cải thiện tài năng bẩm sinh. Hậu quả là sự bất ổn về cảm xúc, mất kiểm soát hành vi và suy giảm chức năng xã hội. Thậm chí, chỉ cần ngủ ít hơn 1 tiếng cũng có thể làm giảm đáng kể sự sẵn lòng giúp đỡ người khác. 

Những người thiếu ngủ thường xuyên sẽ ít thể hiện hành động tử tế – như chỉ đường hay hỗ trợ ai đó – và sự đồng cảm của họ với nỗi đau của người khác cũng giảm sút đáng kể. Sự sụt giảm này không chỉ ảnh hưởng đến các mối quan hệ cá nhân mà còn tác động đến các ngành nghề đòi hỏi sự thấu hiểu, như y tế. Một bác sĩ thiếu ngủ có thể kê đơn thuốc giảm đau không đủ liều, hoặc hiểu nhầm biểu cảm khuôn mặt của bệnh nhân – điều có thể gây ra những sai sót không thể cứu vãn. “Muốn giữ được hòa bình xã hội, trước tiên phải đảm bảo các bác sĩ – và những người làm các nghề trọng yếu khác – có đủ giấc ngủ,” Kim nhấn mạnh. “Một bác sĩ thiếu ngủ là mối đe dọa nghiêm trọng với sức khỏe của bệnh nhân.” 

Ngủ – không phải xa xỉ, mà là nền tảng sống còn Hàn Quốc đang kéo dài tuổi thọ dân số trong khi tỷ lệ sinh lại liên tục giảm mạnh. Điều này đồng nghĩa với việc người dân sẽ phải làm việc lâu hơn, sống trong môi trường đa dạng và phức tạp hơn. “Trong một xã hội mà chúng ta sống lâu hơn và làm việc vất vả hơn, việc hiểu rõ tầm quan trọng của giấc ngủ là điều không thể bỏ qua,” Kim kết luận. 

Trong bối cảnh ấy, việc thức trắng để theo đuổi thành công không còn là biểu tượng của nỗ lực, mà là con dao hai lưỡi đang cắt sâu vào sức khỏe cộng đồng và sự ổn định của toàn xã hội. Giấc ngủ – tưởng chừng đơn giản – hóa ra lại chính là chìa khóa giúp Hàn Quốc duy trì sự thịnh vượng bền vững trong tương lai.