"Khi không biết đi đâu, hãy lên núi. Núi sẽ không bao giờ từ chối bạn" đằng sau những ngọn núi thiêng mang theo câu chuyện tâm linh bản địa

Ở một đất nước nơi núi đồi chiếm hơn 70% diện tích lãnh thổ như Hàn Quốc, không có gì ngạc nhiên khi những ngọn núi không chỉ đơn thuần là địa hình. Chúng là biểu tượng của sự bảo hộ, là nơi linh khí hội tụ, là chốn con người tìm đến để gửi gắm ước vọng. Trong số đó, Jirisan, ngọn núi sừng sững trải dài qua ba tỉnh Nam Gyeongsang, Bắc Jeolla và Nam Jeolla mang trong mình không chỉ vẻ đẹp thiên nhiên hùng vĩ mà còn là trái tim của cả một hệ thống tín ngưỡng bản địa đã tồn tại hàng thế kỷ.

Người Hàn Quốc từ xa xưa đã tin rằng mọi thực thể trong tự nhiên đều mang linh hồn, từ cây cỏ, dòng suối đến từng vách đá. Núi, với độ cao vời vợi và sự tĩnh lặng huyền bí, nghiễm nhiên trở thành nơi trú ngụ của các vị thần. Trong văn hóa dân gian Hàn Quốc, các ngọn núi thiêng thường gắn liền với vị thần được gọi là "Sansin" - Sơn Thần. Những ngôi đền nhỏ thờ Sansin (Sansindang) thường nằm sâu trong rừng hoặc nép mình ở những chỗ khuất trên núi, nơi người ta đến cầu sức khỏe, mùa màng, sinh con, hoặc chỉ đơn giản là bình an.

Jirisan là một trong ba ngọn núi linh thiêng nhất của Hàn Quốc, bên cạnh Hallasan ở Jeju và Geumgangsan ở Triều Tiên. Tên gọi “Jiri” theo một số học giả mang ý nghĩa “trí tuệ rộng lớn”, như thể chính ngọn núi này là vị thầy lặng lẽ dõi theo cuộc đời con người, dạy dỗ bằng sự nhẫn nại và bao dung.

Không như tôn giáo có hệ thống giáo lý rõ ràng, tín ngưỡng núi non tại Hàn Quốc là kết tinh của nhiều lớp văn hóa: từ Shaman giáo bản địa (무속신앙), Phật giáo, cho đến Khổng giáo. Đặc biệt ở Jirisan, nơi giao thoa giữa thiên nhiên và tâm linh, người ta tin rằng các vị thần núi chính là hiện thân của tổ tiên đã khuất, luôn theo dõi và bảo vệ hậu duệ.

Những nghi lễ cúng tế tổ chức vào mùa xuân hoặc mùa thu tại các làng quanh chân núi vẫn còn được duy trì. Một trong số đó là lễ “Sansinje”, lễ tế Sơn Thần, thường được tổ chức tại các đền như Chilbulsa hay Ssanggye-sa, nơi du khách và người dân cùng nhau cầu an và tạ ơn. Những nghi lễ này thường được dẫn dắt bởi pháp sư (mudang) người trung gian kết nối giữa thế giới con người và linh giới.

Trong một thời đại công nghiệp hóa và đô thị hóa nhanh chóng, đức tin vào những vị thần núi tưởng chừng sẽ phai nhạt. Thế nhưng, sự căng thẳng, mất kết nối với tự nhiên và khủng hoảng tinh thần trong xã hội hiện đại lại đang khiến người Hàn Quốc, đặc biệt là giới trẻ, quay trở lại với những điều tưởng như “cũ kỹ”. Theo một khảo sát năm 2024 của Viện Văn hóa Hàn Quốc, lượng người hành hương đến Jirisan tăng hơn 28% so với cùng kỳ 5 năm trước. Trong đó, phần lớn là người trẻ tuổi tìm kiếm “sự thanh lọc tinh thần” và “kết nối với chính mình”.

Phim truyền hình “Jirisan” (2021) cũng góp phần làm sống lại sự quan tâm tới ngọn núi này, không chỉ như một địa danh du lịch mà là nơi chất chứa linh hồn của dân tộc. Trong phim, Jirisan được mô tả như một nhân vật có tri giác, nơi lưu giữ bí mật của sự sống và cái chết, nơi con người dù lạc lối vẫn tìm được đường trở về. Hình ảnh ấy, vừa kỳ ảo vừa gần gũi, đã gợi lại mối dây vô hình giữa con người và tự nhiên, thứ đã nuôi dưỡng nền văn hóa bán nông nghiệp của người Hàn từ hàng ngàn năm.

Jirisan là ký ức sống động về một thời con người sống cùng thiên nhiên, không đối đầu mà nương theo. Là nơi các bà lão vẫn hàng ngày tụng kinh trong các am nhỏ, nơi những người leo núi dừng lại chắp tay trước bàn thờ đơn sơ giữa rừng, nơi các đoàn phượt thủ lặng đi vì thấy mình nhỏ bé trước vách đá rêu phong. Mỗi bước chân lên Jirisan là một lần hành hương, không chỉ tới đỉnh núi, mà tới chính phần thiêng liêng bên trong bản ngã. Trong thế giới ngày càng ồn ào, những ngọn núi như Jirisan vẫn đứng đó, lặng lẽ. Chúng không đòi hỏi gì ở con người, nhưng luôn sẵn sàng chở che. 

Có lẽ vì vậy mà người Hàn Quốc vẫn tiếp tục truyền nhau câu nói: “Khi không biết đi đâu, hãy lên núi. Núi sẽ không bao giờ từ chối bạn.”