Nhật Bản đang làm giá gạo Hàn Quốc tăng?

Xuất hiện nhiều ý kiến cho rằng giá gạo tại Hàn Quốc tăng do người Nhật đến mua gạo với số lượng lớn và mang ra nước ngoài. Lý do gây chú ý là vì một du khách Nhật Bản đã đăng bài chia sẻ về việc mua gạo giá rẻ tại Hàn Quốc trong chuyến du lịch, kèm theo ảnh thủ tục kiểm dịch tại sân bay. Trên mạng xã hội X (trước đây là Twitter), có không ít người than phiền rằng giá gạo tại Nhật đắt gấp đôi so với Hàn Quốc, và còn đăng ảnh xác nhận đã mua gạo mang từ Hàn về. Bộ phận fact-check của JTBC đã kiểm chứng các thông tin này.

Một du khách Nhật từng chia sẻ bài viết trên trang web du lịch Nhật Bản về việc mua gạo tại Hàn Quốc, kèm ảnh Giấy chứng nhận kiểm dịch thực vật (mẫu và bản thật). JTBC đã liên hệ với Cơ quan Kiểm dịch Nông-Lâm-Thủy sản Hàn Quốc để xác minh liệu có thể mua gạo ở siêu thị và mang ra khỏi nước hay không. 

Câu trả lời là: có người đã mua gạo trong nước để mang sang Nhật, và sau khi kiểm dịch, họ cũng được cấp giấy chứng nhận xuất khẩu.

Theo cơ quan kiểm dịch, nếu muốn mang gạo ra nước ngoài, người dân phải khai báo và được kiểm dịch theo Điều 28 của Luật Kiểm dịch Thực vật.

Vì gạo được xem là sản phẩm thực vật, nên cần có giấy chứng nhận kiểm dịch xuất khẩu. 

Từ tháng 10/2018, Nhật Bản cũng yêu cầu phải có giấy chứng nhận kiểm dịch khi nhập khẩu thực vật dạng xách tay từ nước ngoài.

JTBC đã phân tích thống kê của cơ quan kiểm dịch từ năm 2020 đến 2024: 2020–2022: Do ảnh hưởng dịch COVID-19, chỉ có khoảng 10 trường hợp mỗi năm. 2023: 

Tăng lên 29 trường hợp, tổng cộng 187kg. 

2024: Từ tháng 1 đến tháng 3 đã có 193 trường hợp, mang theo 1.855kg gạo – tức là vượt tổng số cả năm trước chỉ trong 3 tháng. 

Tính trung bình, mỗi người mang khoảng 10kg gạo sang Nhật. Tuy nhiên, khi đăng ký kiểm dịch không có mục khai quốc tịch, nên không thể xác định chính xác có phải toàn bộ là người Nhật hay không. Với số lượng này, không thể xem là hành vi tích trữ ảnh hưởng đến thị trường nội địa. 

Cách nói chính xác là: số người mang gạo sang Nhật tăng mạnh, chứ không phải người Nhật tích trữ gạo Hàn Quốc.

Theo số liệu từ Bộ Nông – Lâm – Ngư nghiệp Nhật Bản, trong tuần từ ngày 31/3 đến 6/4/2024, giá trung bình 5kg gạo tại 1.000 siêu thị trên toàn quốc là 4.214 yên (khoảng 42.000 won, tương đương 315.000 đồng). Giá này đã tăng liên tục trong 14 tuần, gần gấp đôi so với cùng kỳ năm ngoái (2.068 yên). Bộ này cho biết giá tăng do ảnh hưởng từ động đất, bão và lo ngại thiên tai như động đất Nankai. 

Thủ tướng Nhật Bản Ishiba Shigeru cũng từng phát biểu trước Quốc hội rằng “rõ ràng giá gạo đã tăng”. Lý do chính được đưa ra là: dù sản lượng gạo tăng 180.000 tấn vào năm ngoái, nhưng lượng gạo mà các nhà buôn (giống như hợp tác xã nông nghiệp) thu mua lại giảm 210.000 tấn. Nguyên nhân của sự mất cân đối này hiện chưa được làm rõ và bị gọi là “bí ẩn thiếu hụt gạo”.

Do tình hình nghiêm trọng, chính phủ Nhật đã thay đổi chính sách để xuất kho gạo dự trữ – trước đây chỉ áp dụng khi mất mùa nghiêm trọng, nay được cho phép khi có “khó khăn trong lưu thông thị trường”. Dù vậy, giá gạo vẫn tiếp tục tăng.

Một số cư dân mạng cho rằng việc người Nhật mua gạo Hàn Quốc đã làm giá trong nước tăng theo. Có đúng không? 

Theo hệ thống giá cả nông sản công khai của KAMIS (thuộc Tổng công ty Phân phối Nông sản – Thủy sản Hàn Quốc): 

2023: giá trung bình 10kg gạo trắng là 29.122 won 

2024: đến ngày 21/4, giá trung bình là 29.180 won 2022: là 28.233 won 

=> Trong 3 năm qua, giá gạo không có biến động lớn. 

Chuyên gia Park Han-ul từ Trung tâm Quan sát Nông nghiệp – Viện Nghiên cứu Kinh tế Nông thôn Hàn Quốc nhận định: 

“Lượng gạo mang sang Nhật vẫn còn nhỏ, nên không gây ảnh hưởng lớn đến thị trường trong nước.” 

Việc giá có nhích lên một chút là do vụ mùa năm ngoái không tốt, và tỷ lệ thu hồi gạo từ lúa sau xay xát cũng giảm. 

Tuy nhiên, ông cũng lưu ý: “Nếu xu hướng mang gạo ra nước ngoài tiếp tục, cần theo dõi xem liệu có ảnh hưởng dài hạn hay không.”