Nông thôn Hàn Quốc bên bờ sụp đổ: Dân số nông dân sắp giảm dưới 2 triệu, lao động ngoại quốc thành cứu cánh

Nông thôn Hàn Quốc trước nguy cơ sụp đổ khi dân số nông dân sắp rơi xuống dưới 2 triệu người

Ngày 17/9 vừa qua, dưới cơn mưa thu tại huyện Gochang, tỉnh Jeollabuk-do, hơn 10 lao động nước ngoài tụ tập trong một trang trại để tránh mưa. Giữa những người công nhân đang bận rộn phân loại ớt và chuyển cây giống bắp cải, chị Nguyễn Thị Hà (46 tuổi) vội xua tay khi phóng viên tiếp cận: “Hôm nay tôi phải cùng đồng nghiệp hoàn thành công việc, khi nào xong rồi hãy nói chuyện”.

Trong giờ nghỉ ngắn, chị chia sẻ: “Tôi để gia đình ở Việt Nam và sang Hàn Quốc một mình. Nếu có cơ hội, năm sau tôi vẫn muốn trở lại theo diện lao động thời vụ để kiếm tiền lo học phí cho ba cô con gái”.

Lao động nước ngoài trở thành trụ cột của nông nghiệp Hàn Quốc

“Giờ đây không có lao động nước ngoài thì không thể làm nông được nữa”. Đó là lời than thở của ông Ahn Chan Woo (53 tuổi), chủ trang trại thuê nhóm lao động này. Ông cho biết: “Nhân công thiếu hụt nghiêm trọng, tôi lo lắng không biết có kịp thu hoạch lúa và rau màu hay không. Trước đây nông dân trong nước còn làm được, nhưng bây giờ thì không thể. Riêng vụ ớt thì còn tạm xoay xở, nhưng vụ lúa sắp tới thì vô cùng cấp bách”.

Năm nay ông Ahn thuê 13 lao động nước ngoài, và dự định năm tới đăng ký tới 20 người, nhưng ông không chắc có được phân bổ đủ hay không.

Tìm lao động khắp nơi nhưng vẫn “trắng tay”

Khác với ông Ahn, nhiều nông dân còn khó khăn hơn. Ông Kim Chang Hwan (47 tuổi) đến Gochang tìm người làm thuê nhưng phải quay về tay trắng. Ông nói: “Nếu bỏ lỡ thời điểm gieo trồng hay thu hoạch thì coi như mất trắng cả vụ. Vì vậy, nông dân giờ coi việc tìm nhân công là chuyện sống còn. Có nơi còn buộc phải thuê lao động bất hợp pháp. Tôi nghe nói ở Gochang có nhiều lao động nước ngoài, hy vọng tìm được người nhưng cuối cùng cũng không có”.

Chính quyền Gochang đã xây dựng ký túc xá dành riêng cho lao động nhập cư và đón tới 3.200 lao động ngoại quốc trong năm nay, con số cao nhất cả nước. Nhưng ngay cả lượng nhân công này vẫn chưa đủ so với nhu cầu.

Thực tế, nông thôn Hàn Quốc đang bước vào “thời kỳ biến mất”. Số liệu thống kê cho thấy dân số nông thôn từ 10,82 triệu người năm 1980 đã giảm còn 2,004 triệu vào cuối năm ngoái. Dự kiến trong năm nay, con số này sẽ chính thức tụt xuống dưới mốc 2 triệu. Tính theo số hộ, từ mức hơn 1 triệu hộ vào năm 2023, nay chỉ còn khoảng 974.000 hộ. Các chuyên gia cảnh báo trong vòng 8 năm tới có thể xuất hiện những địa phương cấp xã không còn người làm nông.

Lao động thiếu hụt là mối đe dọa lớn nhất

Theo Viện Kinh tế Nông thôn Hàn Quốc, thiếu nhân công là vấn đề lớn nhất mà nông dân đang đối diện, chiếm tới 49,5% ý kiến khảo sát. Biện pháp được kỳ vọng nhất là mở rộng sử dụng lao động nước ngoài. Hiện nay, 64,2% nông hộ trồng trọt đã thuê nhân công ngoại quốc, song vẫn chưa đủ đáp ứng.

Chính phủ Hàn Quốc và các địa phương đã triển khai thị thực lao động thời vụ E8. Đây là hình thức cho phép lao động nước ngoài sang làm việc trong mùa vụ nông nhàn và trở về nước sau khi kết thúc. Năm 2023, hơn 67.000 người đã nhập cảnh theo diện này. Năm nay, số lượng được tăng thêm hơn 41% lên 95.700 người, đồng thời thời gian cư trú tối đa cũng kéo dài từ 5 tháng lên 8 tháng.

Tuy vậy, các chuyên gia cảnh báo chỉ tăng số lượng lao động nước ngoài thôi là chưa đủ. Họ cho rằng cần thời gian đào tạo vì phần lớn lao động đến từ Đông Nam Á, ít kinh nghiệm với kỹ thuật canh tác Hàn Quốc. Ngôn ngữ và văn hóa khác biệt khiến họ khó thích nghi, và khi vừa quen việc thì thời hạn visa lại kết thúc.

Một lao động người Campuchia, anh Prok Nawan (33 tuổi), chia sẻ: “Lần đầu sang Hàn tôi rất bỡ ngỡ vì nông cụ, máy móc hiện đại. Nhưng sau ba năm làm việc, tôi đã quen dần và muốn áp dụng những kỹ thuật này khi trở về quê hương”.

Để hỗ trợ, một số địa phương đã thuê thêm phiên dịch viên bằng ngân sách địa phương. Tại Gochang, chị Lê Thị Yến Ly (35 tuổi) làm thông dịch cho lao động ngoại quốc. Chị cho biết: “Đa số vấn đề họ gặp phải là do khác biệt văn hóa. Nhờ có phiên dịch, cả nông dân lẫn lao động đều hiểu nhau hơn, giảm bớt mâu thuẫn và làm việc thuận lợi hơn”.

Nguy cơ nông thôn sụp đổ và lời giải từ thu nhập

Dù vậy, các chuyên gia nhấn mạnh việc đưa thêm lao động nước ngoài chỉ là giải pháp tạm thời. Thực tế, dân số nông thôn ngày càng già hóa: hơn 50% nông dân hiện nay trên 70 tuổi, trong khi người dưới 50 chỉ chiếm 16%.

Phong trào “trở về quê hương” từng thịnh hành nay cũng giảm mạnh. Số hộ gia đình về nông thôn năm 2023 chỉ còn 8.243, giảm hơn 20% so với năm trước và lần đầu tiên rơi xuống dưới 10.000 hộ.

Nguyên nhân sâu xa nằm ở thu nhập. Năm 2023, thu nhập bình quân hộ nông dân là 50,6 triệu won, thấp hơn nhiều so với hộ thành thị (65,7 triệu won). Đặc biệt, trong số này, thu nhập trực tiếp từ nông nghiệp chỉ đạt chưa tới 10 triệu won, trong khi các nguồn ngoài nông nghiệp như dịch vụ, du lịch nông thôn đạt tới 20,1 triệu won.

Ông Lee Myung Ki, nghiên cứu viên cao cấp tại Viện Kinh tế Nông thôn Hàn Quốc, nhận định: “75% hộ nông dân hiện không thể sống chỉ bằng thu nhập nông nghiệp. Giống như thành phố có nhiều ngành nghề, nông thôn cũng cần đa dạng hóa nguồn thu, không chỉ phụ thuộc vào nông nghiệp thì kinh tế mới bền vững”.

Ông Kim Yong Ryeol, Giám đốc Trung tâm Quan sát Nông nghiệp, bổ sung: “Tình cảnh nông thôn hiện tại có thể là bức tranh tương lai của nhiều thị trấn nhỏ sau 10 năm nữa. Chính phủ và địa phương cần có chính sách quyết liệt, đồng bộ để xây dựng một nông thôn mà người dân muốn quay lại”.

Khủng hoảng nhân công trong nông nghiệp Hàn Quốc không chỉ là câu chuyện của hôm nay, mà còn là hồi chuông cảnh báo cho tương lai. Nếu không có chính sách căn cơ để giữ chân người trẻ, nâng cao thu nhập và tạo dựng môi trường sống hấp dẫn, thì ngay cả việc đưa hàng chục nghìn lao động nước ngoài mỗi năm cũng chỉ như “miếng vá tạm thời”. Giữ được sức sống cho nông thôn chính là giữ nền tảng cho an ninh lương thực và sự cân bằng xã hội trong nhiều thập kỷ tới.

Theo Naver