Hàn Quốc Siết Chặt Điều Kiện Nhận Trợ Cấp, Ai Sẽ Bị Loại?

Trong bối cảnh chi phí phúc lợi bùng nổ vì dân số già hóa nhanh chóng, chính phủ Hàn Quốc đang lên kế hoạch siết chặt điều kiện nhận lương hưu cơ bản một chính sách từng được xem là 'tấm lưới an sinh tối thiểu' cho người cao tuổi. Tuy nhiên, động thái mới này đang làm dấy lên những câu hỏi lớn: Ai xứng đáng được hưởng? Và ai sẽ bị loại khỏi danh sách? 

Con số không còn "cơ bản": Lương hưu cơ bản trở thành gánh nặng 

Theo Bộ Y tế và Phúc lợi Hàn Quốc, số người nhận lương hưu cơ bản đã tăng từ 4,35 triệu người năm 2014 lên hơn 6,5 triệu người vào năm 2023. Mức chi trả bình quân hàng tháng cũng nhảy vọt từ 200.000 won lên hơn 335.000 won, trong khi ngân sách dành riêng cho chính sách này đã tăng gần 4 lần, từ 6,8 nghìn tỷ won lên 24,4 nghìn tỷ won chỉ trong một thập kỷ. 

Hệ quả là một hệ thống an sinh đang quá tải với tốc độ già hóa dân số và ngân sách không đủ bù đắp. Trong khi chính sách ban đầu được thiết kế để bảo vệ người cao tuổi có thu nhập thấp, các lỗ hổng trong điều kiện xét duyệt lại đang tạo ra làn sóng tranh cãi về tính công bằng và bền vững. 

Bất bình đẳng từ chính sách "mọi người đều được nhận"? 

Một trong những điểm nóng trong tranh cãi là việc thiếu điều kiện ràng buộc về thời gian cư trú tại Hàn Quốc. 

Hiện nay, không có quy định cụ thể yêu cầu người nhận phải sống bao lâu tại Hàn Quốc để được hưởng trợ cấp, điều này đã dẫn đến các trường hợp người có hai quốc tịch hoặc sống lâu ở nước ngoài vẫn nhận trợ cấp chỉ vì họ đủ tuổi và nằm trong nhóm thu nhập thấp dù thực tế gắn bó với xã hội Hàn gần như không có. 

Điều này đang làm dấy lên làn sóng bất mãn từ nhiều người dân trong nước những người đã sống, làm việc và đóng góp cả đời vào xã hội Hàn Quốc, nay thấy mình "chia sẻ ngân sách" với những người có quan hệ lỏng lẻo với quốc gia. 

Bài học từ thế giới và lời cảnh tỉnh trong nước 

Các quốc gia OECD khác đã sớm áp dụng điều kiện cư trú rõ ràng cho các chương trình tương tự. Úc và Canada yêu cầu cư trú ít nhất 10 năm, Na Uy 5 năm, Thụy Điển 3 năm. 

Trước tình hình đó, chính phủ Hàn Quốc đang cân nhắc yêu cầu tối thiểu “5 năm cư trú trong nước từ tuổi 19 trở lên” như một bước đầu trong lộ trình cải cách. 

Theo các chuyên gia tại Viện nghiên cứu hưu trí quốc gia, cần tránh sốc xã hội bằng cách khởi đầu với mức điều kiện nhẹ và tiến tới mô hình trả lương hưu theo thang thời gian cư trú càng sống lâu tại Hàn Quốc, mức trợ cấp càng cao. 

Thay đổi cần thiết, nhưng có quá muộn? 

Dù chưa có quyết định cuối cùng, dự luật dự kiến sẽ được đưa vào thảo luận trong tiến trình cải cách hệ thống hưu trí. Tuy nhiên, các câu hỏi về công bằng xã hội, mức đóng, mức hưởng, và trách nhiệm quốc gia trong việc chăm sóc người già không còn là những vấn đề kỹ thuật, mà là cuộc tranh luận chính trị đầy cam go. 

Bởi vậy, câu hỏi không còn là “làm thế nào để duy trì hệ thống lương hưu?”, mà là “Ai thực sự xứng đáng được bảo vệ bằng tiền thuế của quốc gia?”