Bi kịch giữa nắng đổ lửa: Nam lao động Việt Nam 23 tuổi gục ngã trên công trường Hàn Quốc

Lao động người Việt sinh năm 2002 tử vong tại công trường xây dựng ở Hàn Quốc, nhiệt độ hôm đó lên tới 38,2℃

Một lao động người Việt sinh năm 2002 được phát hiện đã tử vong tại công trường xây dựng. Nhiệt độ cao nhất trong ngày tại thành phố Gumi lên tới 38,2℃. Dù đã có “Thoả thuận giữa công đoàn và chủ sử dụng lao động về làm việc trong mùa nắng nóng”, nhưng quy định này không được áp dụng đồng loạt cho tất cả công nhân.

Chiều 7/7, khoảng 17 giờ, tại một công trường xây dựng chung cư ở thị trấn Sandong, thành phố Gumi, tỉnh Gyeongsangbuk, một công nhân người Việt ngoài 20 tuổi được phát hiện đã tử vong. Khi phát hiện, nhiệt độ cơ thể của A đạt 40,2℃ – mức có nguy cơ gây tổn thương nghiêm trọng hệ thần kinh trung ương. Bộ Việc làm và Lao động Hàn Quốc đã ngay lập tức ra lệnh dừng toàn bộ công việc tại công trường này.

A là lao động nước ngoài không có giấy tờ hợp pháp, sinh năm 2002. Năm 2022, A nhập cảnh Hàn Quốc với tư cách du học sinh. Sau thời gian làm việc tại các trang trại nho, A được bạn bè giới thiệu làm việc tại công trường xây dựng. Ngày xảy ra sự việc, A làm việc đến khoảng 16 giờ. Một đồng nghiệp chuẩn bị tan ca nhưng không thấy A nên đã đi tìm, và phát hiện A nằm tại tầng hầm B1 của công trình lúc 16 giờ 40 phút. Thi thể của A hiện đã được thân nhân đang sinh sống tại Hàn Quốc đưa về Việt Nam.

Ngày xảy ra tai nạn, nhiệt độ cao nhất ở Gumi là 38,2℃. Vào mùa hè, nhiệt độ mà công nhân cảm nhận tại công trường thường cao hơn nhiều so với nhiệt độ không khí, do nắng gắt trực tiếp và nhiệt bức xạ từ bê tông. Trước khi mùa nắng nóng đến, công nhân và chủ thầu thường thoả thuận thay đổi giờ làm việc: nếu bình thường làm từ 7 giờ sáng đến 17 giờ chiều, thì trong mùa nóng sẽ làm từ sáng sớm và kết thúc vào khoảng trưa.

Mùa hè năm nay, Liên đoàn Công đoàn Xây dựng Khu vực Daegu–Gyeongbuk (thuộc Nghiệp đoàn Lao động Dân chủ Toàn quốc) đã ký thoả thuận với Hiệp hội nhà thầu bê tông cốt thép Daegu–Gyeongbuk vào ngày 16/6, quy định áp dụng giờ làm sớm và rút ngắn thời gian làm việc từ ngày 10/7 đến 23/8, kèm điều khoản có thể kéo dài thời gian áp dụng tuỳ điều kiện thời tiết.

Công trường nơi A làm việc không trực tiếp tham gia ký kết thoả thuận này, nhưng cuối tháng 6, công nhân là thành viên công đoàn đã thương lượng với ban quản lý để áp dụng theo nội dung trên. Theo ông Park Chang-yong, Chủ tịch chi nhánh Gumi của Công đoàn Xây dựng Daegu–Gyeongbuk, từ ngày 1/7 một số công nhân ở đây đã bắt đầu làm từ 5–6 giờ sáng và tan ca lúc 13–14 giờ. Tuy nhiên, vào ngày 7/7, A vẫn làm việc đến 16 giờ. Điều này làm dấy lên nghi vấn về sự phân biệt đối xử với lao động nhập cư.

Điều tra của tạp chí SisaIN cho thấy không phải tất cả lao động nhập cư đều bị bỏ ngoài thoả thuận. Khác với A – làm công việc lắp dựng cốp pha, một số lao động nhập cư khác trong đội khác vẫn được áp dụng giờ làm sớm như công nhân Hàn Quốc. Việc áp dụng thoả thuận tuỳ thuộc vào từng nhóm làm việc theo hạng mục thi công.

Thông thường, lao động nhập cư không có giấy tờ được môi giới (broker) giới thiệu vào công trường và làm việc dưới sự quản lý của broker hoặc trưởng nhóm có liên kết với broker. Ông Shim Jae-sun, Trưởng ban An toàn Lao động Công đoàn Xây dựng Daegu–Gyeongbuk, cho biết: “Đội của A (gồm lao động nước ngoài) có vẻ vẫn làm theo lịch cũ.” Vì thoả thuận mùa nắng nóng không được áp dụng đồng loạt, nên mới xảy ra trường hợp bị bỏ sót như A.

“Khám sức khoẻ như thế nào?”
Để làm việc ở công trường, công nhân cần ít nhất hai giấy tờ: kết quả khám sức khoẻ và giấy chứng nhận hoàn thành khoá huấn luyện an toàn. Có dấu hiệu cho thấy hai yêu cầu này không được thực hiện nghiêm túc ở công trường xảy ra tai nạn, mà chỉ được áp dụng sau khi vụ việc xảy ra.

Ngày hôm sau sau vụ việc, bà Im So-hyun – nguyên Chủ tịch Cộng đồng người Việt tại Daegu–Gyeongbuk – nhận được liên lạc từ 9 lao động Việt Nam không có giấy tờ, tất cả đều đang làm việc tại công trường nơi A gặp nạn. Khi công trường bị đình chỉ, họ xin vào làm ở nơi khác thì đồng loạt bị yêu cầu nộp kết quả khám sức khoẻ. Những người này nói rằng chưa từng khám sức khoẻ bao giờ và hỏi bà Im cách thực hiện.

Phía nhà thầu chính, Daekwang Construction, khẳng định: “Tất cả công nhân tại công trường này đều được khám sức khoẻ.” Tuy nhiên, về trường hợp của A, họ trả lời mơ hồ rằng: “Có thể vì là ngày làm việc đầu tiên nên chưa kịp xác minh.” Khi được hỏi có đúng là ngày hôm đó là buổi làm đầu tiên của A không, phía công ty cho biết đã kiểm tra qua hợp đồng lao động và bảng chấm công.

Cũng còn nghi vấn liệu A và các lao động nhập cư không có giấy tờ có thực sự được huấn luyện an toàn lao động hay không. Điều 31 Luật An toàn Sức khoẻ Công nghiệp Hàn Quốc quy định: “Chủ sử dụng lao động trong ngành xây dựng phải đảm bảo công nhân được huấn luyện an toàn cơ bản khi tuyển dụng.” Khoá huấn luyện này kéo dài ít nhất 4 giờ tại cơ sở đào tạo được chỉ định. Tuy nhiên, lao động nhập cư không có giấy tờ vốn không có tư cách pháp lý để tham gia, nên nếu họ có giấy chứng nhận thì hoặc đã lấy khi còn hợp pháp, hoặc có được bằng cách bất hợp pháp. Tại công trường, chỉ cần kiểm tra xem có giấy hay không, chứ không xác minh tính hợp pháp của nó. 

Bà Kim Hee-jung, Ủy viên điều hành Liên minh Người di cư Daegu–Gyeongbuk, cho biết: “Trên thực tế, hầu hết lao động nhập cư không có giấy tờ tại công trường đều chưa từng được huấn luyện an toàn.”

Nguyên nhân trực tiếp dẫn đến cái chết của A là đợt nắng nóng bất thường, nhưng trách nhiệm ban đầu thuộc về nhà thầu khi giao phó việc quản lý an toàn cho từng đội, duy trì cách làm việc lỏng lẻo theo thói quen. Sau sự cố, Phòng Điều tra Tai nạn nghiêm trọng của Cục Lao động và Việc làm Khu vực Daegu đã bắt đầu điều tra xem nhà thầu chính và các nhà thầu phụ có vi phạm Luật Trừng phạt Tai nạn nghiêm trọng và Luật An toàn Sức khoẻ Công nghiệp hay không. Gần đây, Daekwang Construction đã gửi đơn đề nghị gỡ bỏ lệnh đình chỉ thi công lên Chi nhánh Gumi của Bộ Việc làm và Lao động. Việc chấp thuận sẽ được quyết định sau khi cơ quan này kiểm tra thực địa và thông qua hội đồng xét duyệt. Phía công ty cho biết: “Chúng tôi đang nỗ lực để đưa công trường trở lại hoạt động bình thường.”

Theo Naver - biên tập Kim Chi Nha